Friday 12 June 2009

H τέχνη της Φύσης

Η Ιστορία της Τέχνης καθρεφτίζει τη σχέση του ανθρώπου με τη Φύση, από την εποχή που αυτός ζούσε στα σπήλαια. Και δεν αφήνει το παραμικρό κενό. Το ενδιαφέρον είναι ότι ταυτόχρονα καταγράφει με ακρίβεια τη γέννηση της οικολογικής συνείδησης

Δέος! αυτό είναι το κυρίαρχο συναίσθημα που εξαρχής νιώθει ο άνθρωπος για τη Φύση και που το φανερώνει καθαρά με την Τέχνη. Χρειάστηκε να φτάσει ο 19ος αι. για να κοιτάξει σαν ίσος προς ίσον το φυσικό του περιβάλλον και να το απεικονίσει ρεαλιστικά.
Η μεγάλη αλλαγή επέρχεται χάρη σε δύο γεγονότα. Το πρώτο ήταν η ίδρυση εργαστηρίου τοπιογραφίας στη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι, το 1816, και η ταυτόχρονη θέσπιση του Μεγάλου Βραβείου Ιστορικής Τοπιογραφίας που απονεμόταν για τα επόμενα περίπου 50 χρόνια. Το δεύτερο ήταν η δημιουργία της Σχολής του Μπαρμπιζόν, το 1836, από τον ζωγράφο Τεοντόρ Ρουσό. Οι καλλιτέχνες «της Βηθλεέμ της σύγχρονης Τέχνης», όπως την είχε ονομάσει τότε ο ζωγράφος Ζιλ Μπρετόν, διαμένουν στα πανδοχεία της περιοχής και κάθε μέρα στήνουν τα καβαλέτα τους στο δάσος του Φοντενεμπλό για να το ζωγραφίσουν με τόση ακρίβεια, που τα έργα τους καταλήγουν να αποδίδουν με φωτογραφική πιστότητα το θέμα τους. Τα περίπου 50 χλμ. που χωρίζουν το Μπαρμπιζόν από το Παρίσι, «την πρωτεύουσα του 19ου αι.», όπως την ονόμαζε ο φιλόσοφος Ουόλτερ Μπέντζαμιν, είναι ελάχιστα για να αναχαιτίσουν την ορμή του νέου καλλιτεχνικού ρεύματος. Ετσι, από το Παρίσι ο νατουραλισμός και ο υπαιθρισμός απλώνονται παντού. Το κλισέ του ζωγράφου, με τον μπερέ και την οβάλ παλέτα ανά χείρας, που ζωγραφίζει στην ύπαιθρο την ύπαιθρο, γίνεται παγκόσμιο.

 
Η μακρόχρονη επίδραση του ρομαντισμού είχε καταφέρει να επιβάλει και αυτήν την άλλη καλλιτεχνική ματιά: το Ωραίο βρίσκεται πια στην ανέγγιχτη Φύση. Η «γραφικότητα των τοπίων» και «το ανυπέρβλητο της ανεπιτήδευτης φυσικής ομορφιάς» είναι οι νέοι αισθητικοί κανόνες. Επιπλέον, οι ζωγράφοι του Μπαρμπιζόν έχουν τόση απήχηση που καταφέρνουν να επιδράσουν και σε θέματα που ξεφεύγουν των «αρμοδιοτήτων» τους. Ετσι, το 1853, επιτυγχάνουν, ύστερα από πολλές πιέσεις, να ληφθούν κρατικά μέτρα προστασίας της ομορφιάς του δάσους του Φοντενεμπλό. Η Τέχνη έχει καταφέρει την πρώτη της ευθέως «πολιτική» οικολογική παρέμβαση.
Η αφύπνιση της οικολογικής συνείδησης αρχίζει να διαγράφεται όλο και πιο καθαρά και το 1872, το πάρκο Yellowstone στις Η.Π.Α. ανακηρύσσεται εθνικός δρυμός, ο πρώτος επίσημος στην παγκόσμια ιστορία. Το παράδειγμα ακολούθησαν κι άλλες χώρες, όλες τους στην αμερικανική ήπειρο. Το γεγονός αυτό επιτρέπει την εξής σχηματοποίηση των διαδικασιών: η Γαλλία γεννά τις ιδέες, η Γερμανία μελετά την πρακτική εφαρμογή τους (γιατί πρώτοι οι Γερμανοί δασονόμοι ασχολήθηκαν με την ορθολογιστική εκμετάλλευση των δασών) και η Αγγλία φροντίζει για τη διάδοσή τους διεθνώς. Είναι χαρακτηριστικό το ότι εκείνη την περίοδο οι Αγγλοι έδειξαν το μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τα ζητήματα της οικολογίας. Ωστόσο, οι όποιες οικολογικές ευαισθησίες της εποχής οδηγούσαν σε πρακτικές προστασίας της Φύσης «ελέγχονταν» από τα ευρωπαϊκά κράτη μόνο στις αποικίες τους -δηλαδή, «στου κασίδη το κεφάλι»- και χρειάστηκε να περάσει πολύ χρόνος μέχρι να μεταλλαχθούν σε νόμους με ισχύ στο έδαφος της Γηραιάς Ηπείρου.
Στα τέλη του 19ου αι., ο ιμπρεσιονισμός, που διαδέχτηκε τη σχολή του Barbizon ως κυρίαρχο καλλιτεχνικό ρεύμα, δεν έπαψε να κοιτάζει τη Φύση. Η διαφορά βρισκόταν κυρίως στους περαιτέρω συμβολισμούς των ζωγραφικών συνθέσεων. Υπόδειγμα της νέας τάσης είναι το περίφημο έργο του Μανέ, «Πρωινό στη χλόη». Σε αυτό, η ρεαλιστική απεικόνιση του φυσικού περιβάλλοντος εξακολουθεί να έχει φωτογραφική πιστότητα, ενώ η συμβολιστική εισάγεται από τις ανθρώπινες φιγούρες. Αργότερα, η καλλιτεχνική αναζήτηση των ιμπρεσιονιστών θα στραφεί στην εξεζητημένη τεχνοτροπία και στη συμβολική αξία του τοπίου που απεικονίζεται. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της τάσης είναι οι αγροί με τα στάχυα του Βαν Γκονγκ.
Τα μεγάλα κινήματα της Τέχνης του 20ού αι. θεώρησαν τη ρεαλιστική τοπιογραφία πεπαλαιωμένο είδος και το μετέθεσαν στα αζήτητα. Βέβαια, είναι αυτονόητο ότι η Φύση δεν έπαψε ποτέ να προσφέρει απλόχερα έμπνευση στους καλλιτέχνες, αλλά η απεικόνισή της ακολουθεί νέες νόρμες και κανόνες. Η τέχνη στρατεύεται κυρίως στην πολιτική και χρειάζεται η κοινωνική επανάσταση του τέλους της δεκαετίας του ‘60 για να αρχίσει να δείχνει όλο και πιο επιτακτικά το ενδιαφέρον της για την οικολογία. Εν τω μεταξύ, έχει επέλθει ο περίφημος «θάνατος της ζωγραφικής», οπότε σήμερα που η Τέχνη επιδιώκει με νύχια και με δόντια να εκφράσει όλο και πιο μαχητικά τις οικολογικές της ανησυχίες, προκειμένου να επηρεάσει πολιτικές και συνειδήσεις, αυτό καταγράφεται λιγότερο από ποτέ σε ζωγραφικές συνθέσεις.
Την τελευταία διετία, στην Ελλάδα, εκπονείται ένα πολύ ενδιαφέρον ερευνητικό πρόγραμμα, το οποίο κίνησε το ενδιαφέρον του διεθνούς Τύπου και έτυχε ιδιαίτερης προβολής. Πρόκειται για τη μελέτη έργων ζωγραφικής παλαιών σπουδαίων ζωγράφων, με στόχο την εκτίμηση της ποιότητας της ατμόσφαιρας στους περασμένους αιώνες, κατά τους οποίους δεν υπήρχαν άλλες μετρήσεις. Το αυτό πρόγραμμα διευθύνει ο ακαδημαϊκός και διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών, καθηγητής Χρήστος Ζερεφός. Η έρευνα βασίζεται στο γεγονός ότι κατά τις μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις -περίπου τρεις κάθε αιώνα- η τέφρα εκτινάσσεται σε πολύ μεγάλα ύψη στην ατμόσφαιρα και οι άνεμοι τη διαχέουν παντού, δημιουργώντας ένα στρώμα που περιβάλλει τον πλανήτη. 
Το αποτέλεσμα είναι πολύ κόκκινα ηλιοβασιλέματα 
σχεδόν σε όλη τη Γη.
Η μελέτη 550 πινάκων που ζωγραφίστηκαν τα προηγούμενα 500 χρόνια, και απεικονίζουν κυρίως στιγμιότυπα της δύσης του ηλίου, οδήγησε στη διαπίστωση ότι ύστερα από μεγάλες ηφαιστειακές εκρήξεις όλοι οι ζωγράφοι παρουσιάζουν στα έργα τους μια στατιστικά σημαντική αύξηση των λόγων του κόκκινου χρώματος προς το πράσινο. 
Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι το συγκεκριμένο πηλίκο απεικονίζει επακριβώς το αναμενόμενο στην πραγματική ατμόσφαιρα. Ετσι, η ζωγραφική υπηρετεί την οικολογική έρευνα και από μια άλλη οδό, που βρίσκεται εκτός του χάρτη της ιστορίας της.
 
Γιάννης Κωνσταντινίδης

Χονολουλού: Επεκτείνονται οι προστατευόμενες περιοχές για τη φώκια Monachus της Χαβάης

Λίγο πριν από την εξαφάνιση,
καλά τα νέα για τη ξαδέλφη της μεσογειακής φώκιας

 Η προστατευόμενη έκταση για την φώκια Monachus της Χαβάης -ξαδέλφης της μεσογειακής φώκιας- επεκτείνεται σε παράκτιες και θαλάσσιες περιοχές στα κύρια νησιά του αρχιπελάγους, ανακοινώνει την Παρασκευή η αμερικανική κυβέρνηση.

Μόλις 1.200 άτομα αριθμεί ο μοναδικός πληθυσμός του είδους στα αμερικανικά νησιά του Ειρηνικού. Μέχρι σήμερα η προστατευόμενη περιοχή που οριοθετήθηκε το 1986 περιοριζόταν στα Βορειοδυτικά Νησιά της Χαβάης.

Η φώκια της Χαβάης Monachus schauinslandi ανήκει στο ίδιο γένος αλλά σε διαφορετικό είδος από τη μεσογειακή φώκια Monachus monachus, η οποία επίσης απειλείται με εξαφάνιση. Ένα τρίτο συγγενικό είδος, η φώκια Monachus tropicalis που ζούσε κάποτε στην Καραϊβική αριθμούσε κάποτε 250.000 άτομα, δεν έχει θεαθεί από το 1952 και πέρυσι κηρύχθηκε εξαφανισμένο είδος.

Η Monachus της Χαβάης βρίσκεται σε κρίσιμο κίνδυνο και δεν αποκλείεται να έχει την ίδια τύχη, καθώς ο πληθυσμός της φθίνει με ρυθμό 4% και θα μπορούσε να πέσει κάτω από τα 1.000 άτομα και να αποσταθεροποιηθεί σε 3 με 4 χρόνια. 

Η απόφαση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης των ΗΠΑ εντάσσει τη φώκια Monachus schauinslandi υπό την προστασία της νομοθεσίας για τα απειλούμενα είδη. 
Δεν απαγορεύει την πρόσβαση στην προστατευόμενη περιοχή, εμποδίζει όμως οικοδομικές και άλλες δραστηριότητες.

 πηγή 

Newsroom ΔΟΛ

SOS επιβίωσης

Πριν μερικά χρόνια αν ρωτούσες κάποιον 
για την υπερθέρμανση του πλανήτη 
και τις επιπτώσεις που θα είχε 
η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, 
θα χαρακτήριζε τις επιστημονικές προβλέψεις,
στην καλύτερη περίπτωση, υπερβολικές 
και στη χειρότερη σενάρια επιστημονικής φαντασίας. 

Ωστόσο οι έρευνες της επιστημονικής κοινότητας αλλά και οι ετήσιες εκθέσεις των παγκόσμιων και περιφερικών οργανισμών, δείχνουν σχεδόν με μαθηματική ακρίβεια ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη δεν είναι μια μελλοντική απειλή, αλλά ένα σημερινό φαινόμενο σε συνεχή εξέλιξη, το οποίο ευθύνεται ήδη για 300.000 θανάτους κάθε χρόνο, ενώ επηρεάζει αρνητικά τη ζωή 325 εκατομμυρίων ανθρώπων.
 

Σύμφωνα με την πρώτη συνθετική μελέτη των άμεσων επιπτώσεων του φαινομένου του θερμοκηπίου στην ανθρώπινη διαβίωση, το Παγκόσμιο Ανθρωπιστικό Φόρουμ υπό τον πρώην επικεφαλής του ΟΗΕ Κόφι Ανάν κάνει λόγο για τη μεγαλύτερη ανθρωπιστική πρόκληση που έχει ίσως αντιμετωπίσει ποτέ ο κόσμος μας.

Όπως τονίζεται τα ακραία καιρικά φαινόμενα αυξάνονται, αλλοιώνοντας τον ανθρώπινο ζωτικό χώρο και ευθύνονται για εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους ετησίως με άμεσο και έμμεσο τρόπο.

Ενδεικτικό είναι ότι οι μισοί από τους 300.000 ετήσιους θανάτους αποδίδονται στην πείνα, με δεύτερο σημαντικότερο αίτιο την εξάπλωση των ασθενειών.
Όσο για το κόστος της υπερθέρμανσης, υπολογίζεται σε 125 δισ. δολάρια το χρόνο.
Μέχρι το 2030 αναφέρεται χαρακτηριστικά ότι οι θάνατοι ενδέχεται να φτάσουν και τις 500.000 ετησίως, το οικονομικό κόστος τα 600 δισ. δολάρια, ενώ ο αριθμός των ανθρώπων που θα υποφέρουν από τις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών τα 660 εκατομμύρια.
Η έλλειψη νερού, η πείνα και οι επιδημίες αναμένεται να προκαλέσουν μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών, με σοβαρότατες συνέπειες για την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.

Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αναμένεται να υιοθετήσει τις επόμενες μέρες την πρώτη απόφαση που συνδέει τις κλιματικές αλλαγές με τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια. Στην έκθεση θα επισημαίνεται η άμεση ανάγκη επανεξέτασης των στόχων της παγκόσμιας ανάπτυξης στη χιλιετία που διανύουμε, άναγκη που γίνεται πιο επιτακτική μετά και τα αποτελέσματα μελέτης του ΟΟΣΑ, που δείχνει ότι πολλά αναπτυξιακά προγράμματα δεν θα ολοκληρωθούν ποτέ ακριβώς εξ αιτίας των κλιματικών αλλαγών.

Το Παγκόσμιο Ανθρωπιστικό Φόρουμ προτείνει την εκτροπή κεφαλαίων της διεθνούς βοήθειας από την ανάπτυξη προς προγράμματα προσαρμογής των ευάλωτων χωρών στις νέες συνθήκες.
Η έκθεση δημοσιοποιήθηκε εν όψει του νέου γύρου κλιματικών διαπραγματεύσεων αυτή την εβδομάδα στη Βόνη, με απώτερο στόχο μια νέα συνθήκη για τη μείωση εκπομπών καυσαερίων στη σύνοδο της Κοπεγχάγης το Δεκέμβριο.


Γράφει ο Δημήτρης Αλεξόπουλος 
01.06.09

Φωτιά σε περιοχή "φιλέτο" στην Πάρνηθα.
Tο τμήμα του βουνού στο οποίο εκδηλώθηκε η φωτιά αποτελεί «φιλέτο», ενώ το 99% των κτισμάτων που βρίσκονται σ' αυτή είναι αυθαίρετα...

Ξέσπασε, χθες το μεσημέρι, στους πρόποδες του βουνού και τέθηκε υπό έλεγχο δύο ώρες αργότερα. Σίγουρα δεν ήταν τυχαίο γεγονός, λένε οι κάτοικοι 

Τα τελευταία χρόνια το πράσινο της Πάρνηθας σιγά σιγά αφανίζεται από τις πυρκαγιές, όπως αυτή που εκδηλώθηκε χθες το μεσημέρι στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, και όπως λένε κάτοικοι της περιοχής των Αχαρνών, εάν δεν σταματήσει η καταστροφή της, σύντομα θα μιλάμε για όρος με λίγες συστάδες δέντρων και πολλά κτίσματα...

Η χθεσινή πυρκαγιά τέθηκε υπό έλεγχο δύο ώρες μετά την εκδήλωσή της και ο εναπομείνας πνεύμονας πρασίνου της Αττικής σώθηκε και δεν βιώσαμε καταστάσεις σαν αυτές του καλοκαιριού του 2007, όπου τεράστια πευκόφυτη έκταση έγινε στάχτη...
Στη διάσωσή του συνετέλεσε η άμεση επέμβαση των εναέριων πυροσβεστικών δυνάμεων και το γεγονός ότι χθες ο άνεμος που είχε ξεσπάσει τις προηγούμενες ημέρες είχε κοπάσει.
Από τη φωτιά καταστράφηκαν περίπου είκοσι στρέμματα με αραιή βλάστηση και θάμνους και τρία με πεύκα.
Η έκταση που κάηκε χθες μπορεί να είναι μικρή, ωστόσο, με τις μικρές φωτιές που ξεκινούν από τους πρόποδες, σιγά σιγά, χρόνο με τον χρόνο, το πράσινο ανεβαίνει όλο και πιο ψηλά, ενώ πίσω του, στα καμένα, «φυτρώνουν» κατοικίες και ταβέρνες...
Όσον αφορά τα αίτια που προκάλεσαν τη χθεσινή φωτιά, οι κάτοικοι της περιοχής ανέφεραν πως είναι βέβαιοι ότι δεν οφείλονται σε τυχαίο γεγονός.
Οι πρώτες φλόγες, είπαν, ξεπήδησαν λίγο πριν από τις δώδεκα το μεσημέρι, σε οικόπεδο οικίας, η οποία το τελευταίο χρονικό διάστημα είναι ακατοίκητη.

Επικρατούσε άπνοια
«Φούντωσαν αμέσως, γεγονός που δεν δικαιολογείται, αφού την ώρα εκείνη επικρατούσε σχεδόν άπνοια», είπε ο αντιδήμαρχος του Δήμου Αχαρνών και υπεύθυνος Πολιτικής Προστασίας, κ. Σπύρος Σαββίδης.
Ανέφερε επίσης πως το τμήμα του βουνού στο οποίο εκδηλώθηκε η φωτιά αποτελεί «φιλέτο», ενώ το 99% των κτισμάτων που βρίσκονται σ' αυτή είναι αυθαίρετα...
Το 2004, λίγο πριν από την έναρξη των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, σε μικρή απόσταση από το σημείο της χθεσινής πυρκαγιάς, είχε εκδηλωθεί άλλη η οποία είχε κάψει μεγάλη πευκόφυτη έκταση. «Κάθε χρόνο, λίγα καμένα από την κάτω πλευρά, πολλά αυτά που καίγονται από την πάνω, όπως στη φωτιά του 2007, στο τέλος δεν θα μείνει τίποτα που να θυμίζει το καταπράσινο βουνό της Πάρνηθας» είπε ο κ. Σαββίδης.
Στην κατάσβεση της χθεσινής πυρκαγιάς πήραν μέρος τέσσερα πυροσβεστικά αεροπλάνα και ένα ελικόπτερο, καθώς και ισχυρή επίγεια δύναμη του Πυροσβεστικού Σώματος, την οποία ενίσχυσαν οι υδροφόρες των γύρω δήμων.
Ενώ στις δύο το μεσημέρι η φωτιά στην Πάρνηθα είχε τεθεί υπό πλήρη έλεγχο, μία άλλη εκδηλώθηκε την ίδια ώρα σε δασική περιοχή στο χωριό Στουππαίοι Ευβοίας, κοντά στα Στύρα, η οποία αργά το απόγευμα τέθηκε υπό έλεγχο.

ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΥΝΤΟΥΡΗΣ