Thursday 16 July 2009

Skopelos - The green island
Το καταπράσινο νησί των βορείων Σποράδων

Tο δάσος μπαίνει στη θάλασσα...
 
Η Σκόπελος είναι ένα από τα νησιά των Βορείων Σποράδων, το δεύτερο νησί στη σειρά μετά την Σκιάθο. Έχει έκταση περίπου 96 τετρ. χιλ. και περίμετρο 67 χιλιόμετρα.
Γεμάτη με πυκνά δάση που καλύπτουν σχεδόν το 80% της έκτασής της, θεωρείται το πιο πράσινο του Αιγαίου. Έχει καλή τουριστική υποδομή, συγκεντρώνει όμως λιγότερο κόσμο (30.000 άτομα 15/8/2007) από τη γειτονική κοσμοπολίτικη Σκιάθο και διατηρεί σε μεγαλύτερο βαθμό τον παραδοσιακό χαρακτήρα της.
Η Χώρα είναι χτισμένη στη θέση της αρχαίας Πεπαρήθου. Ετσι λεγόταν το νησί κάποτε. Και ο πρώτος της βασιλιάς ήταν ο Στάφυλος, ο οποίος έφερε από την Κρήτη την αμπελοκαλλιέργεια στο νησί. Το κρασί της Σκοπέλου ήταν διάσημο σε όλο το Αιγαίο για αιώνες. 
Ξεφυλλίζω αραχτός τα της σκοπελίτικης ιστορίας στην παραλία του Στάφυλου. Δεν έχει πια κρασάδες το νησί. Εχει όμως πνεύμα, έστω και χωρίς τον οίνο. Πριν έρθω στη Σκόπελο, είχα την αίσθηση ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει με τον πολιτισμό του νησιού.
Οτι εδώ ζουν και εμπνέονται καλλιτέχνες κάθε λογής και δημιουργοί που ακόμη κάνουν σημαντική δουλειά. Ηταν και τα καλοκαίρια του Φωτογραφικού Κέντρου Σκοπέλου που έβαλαν το νησί στο χάρτη των σημαντικών πολιτιστικών δραστηριοτήτων. 
Σήμερα το Κέντρο δεν λειτουργεί, ενώ κάποια από τα παλαιά του μέλη διοργανώνουν τις ημέρες ποίησης Θερινό Ηλιοστάσιο. 
«Η Σκόπελος παράγει και σήμερα πολιτισμό», μου επισημαίνει η καθ' ύλην αρμόδια για τα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου, Μάρω Βλαχάκη. Ψάχνουμε την πολιτιστική ψυχή του νησιού στο μαχαιράδικο του Χρήστου Πατσή -του τελευταίου μαχαιρά της Σκοπέλου- και στο εργαστήριο του Γιάννη Μπουνταλά, ο οποίος κατασκευάζει μικρογραφίες των σκοπελίτικων πλεούμενων, διατηρώντας έως σήμερα ένα μικρό ψήγμα από τη μεγάλη ναυπηγική παράδοση της Σκοπέλου. 
Βρήκαμε τον Νίκο Ρόδιο στον ίδιο ποδοκίνητο τροχό που έστησε το 1900 ο παππούς του, να συνεχίζει τη μεγάλη αγγειοπλαστική του παράδοση, με τα περίφημα διακοσμητικά μελαμβαφή κεραμικά. 
Μας μίλησε για την ιστορία του εργαστηρίου, για τα χρόνια που η Σκόπελος ήταν τόπος απομόνωσης και εξορίας. «Δύο είδη εξόριστων είχε η Σκόπελος: αστούς διωγμένους από τον Βενιζέλο (όπως ο Ράλλης, ο Μπαλτατζής κ.λπ.) και αργότερα αριστερούς. Ολοι σύχναζαν εδώ, στο μαγαζί του παππού…», σχολιάζει.
Το νησί απέκτησε ακμαία ναυτιλία τον 19ο αιώνα, ενώ η οινοπαραγωγή υποχώρησε σταδιακά έως τις αρχές του 20ού, όταν και χάθηκε. Το νησί όμως είχε πάντα και περίφημους οικοδόμους οι οποίοι, από τις αρχές του 20ού αιώνα ταξίδευαν για δουλειά σε όλη την Ελλάδα και κυρίως στην Αθήνα, όπου διέπρεψαν μαζί με τους γνωστούς Αναφιώτες μαστόρους. 
Στην Αθήνα, μάλιστα, ήρθαν σε επαφή με το ρεμπέτικο τραγούδι το οποίο, ειδικά μετά τον πόλεμο, έγινε πολύ αγαπητό στο νησί. 
Και παραμένει αγαπητό μέχρι σήμερα. «Τη δεκαετία του '70, που ξεκινούσε στην Ελλάδα η αναβίωση του ρεμπέτικου, παίζαμε μαζί με τον Γιώργο Ξηντάρη και τους αδελφούς Σύρου κάθε καλοκαίρι στα μαγαζιά της Σκοπέλου», μου εξηγεί ο μουσικός Κώστας Καλαφάτης. 
«Το νησί τη δεκαετία του '80 έγινε πόλος έλξης όσων ήθελαν να ακούσουν ή να παίξουν ρεμπέτικο. Από εδώ πέρασαν η Ελένη Τσαλιγοπούλου, η Ελευθερία Αρβανιτάκη, ο Μανόλης Πάπος, ο Σπύρος Γκούμας, πολλοί…». Σήμερα η δεύτερη γενιά συνεχίζει τη ρεμπέτικη παράδοση στη Σκόπελο. 
Ο 22χρονος Γιάννης Ξηρογιάννης φτάνει σε λίγο με το τρίχορδο μπουζούκι του και αρχίζουν, στο μπαλκόνι του Κώστα, να γεμίζουν το σούρουπο με μουσική. Απέναντι, το βουνό Παλούκι έχει γίνει μοβ και μέσα στους ελαιώνες και τα πεύκα μόλις ασπρίζουν τα πολλά του μοναστηράκια. «Το Αγιον Ορος της Σκοπέλου», που έλεγε κι ο παπα-Νικόλας.

Στύλος ΟΤΕ καλεί... αρκούδα!!

Τα θηλαστικά ξύνονται στους στύλους 
αφήνοντας γενετικό υλικό στους βιολόγους 

«Ορφανές» κολόνες του ΟΤΕ, χωρίς σύρματα, κεραίες ή άλλο εξοπλισμό που θα υποστήριζε την κάλυψη τηλεπικοινωνιακών αναγκών, έχουν «φυτευτεί» το τελευταίο διάστημα διάσπαρτες στην οροσειρά της Ροδόπης.
Ο ρόλος τους είναι να προσελκύσουν τις αρκούδες που διαβιούν στην περιοχή, και αυτές να αφήσουν το αποτύπωμά τους ώστε να καταγραφούν από τους βιολόγους. 

Επιστήμονες καλούν τις αρκούδες με κολόνες του ΟΤΕ
Είναι ένας έμμεσος τρόπος να εκτιμηθεί ο πληθυσμός της αρκούδας, που εκμεταλλεύεται τη συνήθεια του μεγάλου θηλαστικού να ξύνει και να τρίβει το σώμα του, αφήνοντας τις τρίχες του πάνω στους ξύλινους στύλους.
Οι αρκούδες προσελκύονται από την ιδιαίτερη μυρωδιά που εκλύουν οι στύλοι και στη συνέχεια -νομίζοντας ότι θα βρουν σ' αυτούς κάτι θρεπτικό- τους δαγκώνουν, τους ξύνουν, ξύνονται και τρίβονται πάνω τους, αφήνοντας την ιδιαίτερη μυρωδιά τους και τρίχες. Αυτές συλλέγονται προσεκτικά από τους βιολόγους και χρησιμοποιούνται για γενετική ανάλυση.
Πρόκειται για μια εργονομική μέθοδο συλλογής γενετικού υλικού που θα εφαρμόσει η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ» σε συνεργασία με τον ΟΤΕ, αρχικά στην οροσειρά της Ροδόπης και στη συνέχεια και στην Πίνδο.
Ηδη τις προηγούμενες μέρες έχουν τοποθετηθεί από τον ΟΤΕ οι πρώτοι στύλοι σε σημεία που υπέδειξε η «Καλλιστώ» ως περάσματα αρκούδας. Σε αυτούς έχει τοποθετηθεί ένα λεπτό συρματόπλεγμα, με τρόπο που θα κρατά τις τρίχες του ζώου πάνω στον στύλο χωρίς να το πληγώνει.
Σημειώνεται πως σύμφωνα με την εκτίμηση - καταγραφή του 1999, ο πληθυσμός της αρκούδας στη Ροδόπη αριθμεί από 40 ως 50 άτομα. Ο ΟΤΕ, που έχει συνεργαστεί και το 2008 με την «Καλλιστώ» στο πλαίσιο προγράμματος δασοπροστασίας, υποστηρίζει και τη δράση αυτή στο πλαίσιο του ευρύτερου προγράμματος Εταιρικής Υπευθυνότητας που εφαρμόζει.

Εξολοθρευτής μελισσών: Η μύγα «Απάτσι»

Εξολοθρευτής μελισσών  Εμφανίζεται τα δύο τελευταία χρόνια και αποτελεί τον χειρότερο εχθρό για τα μελίσσια. Ο τρόπος δράσης παρομοιάζεται με αυτόν του ελικοπτέρου «Απάτσι» 

Μύγα-δολοφόνος που εξολοθρεύει μέλισσες πονοκεφαλιάζει τους μελισσοκόμους στη Θεσσαλία. Το άγνωστο προς το παρόν -και ίσως πρωτοεμφανιζόμενο στην Ελλάδα- είδος εντόμου προστέθηκε τα τελευταία δύο χρόνια στον κατάλογο των εχθρών της μέλισσας και ήδη βρίσκεται στο μικροσκόπιο των επιστημόνων.


Τον τρόπο δράσης του, που προσομοιάζει με αυτόν ενός επιθετικού ελικοπτέρου «Απάτσι», παρακολούθησε, φωτογράφησε, κατέγραψε και «ανέβασε» στο Ιντερνετ ο μελισσοκόμος Θεοδόσης Κατσαρός, που διατηρεί μελισσοκομική μονάδα στη Μαγνησία και ένα από τα δημοφιλέστερα θεματικά blogs στο Διαδίκτυο με θέμα τη μέλισσα (kokkini-melissa.blogspot.com).
O «μαύρος λύκος», όπως ονόμασε ο ίδιος τη μύγα-δολοφόνο, αιωρείται σαν ελικόπτερο ανάμεσα στα μελίσσια και στα χόρτα και καραδοκεί, παρακολουθώντας τη διαδρομή των μελισσών ανάμεσα στα λουλούδια και στις κυψέλες.
Μόλις εντοπίσει μία μέλισσα που επιστρέφει φορτωμένη με γύρη, κάνει επιδέξιους ελιγμούς, στοχεύει το θύμα του και με μια αστραπιαία κίνηση το αρπάζει και το «σουβλίζει» με την προβοσκίδα του.
Κρατώντας το θήραμά του, απομακρύνεται από τις κυψέλες και κρεμασμένος «σαν τον Ταρζάν» με το ένα πόδι από ένα χόρτο καλεί το ταίρι του για να απολαύσουν μαζί το γεύμα.
«Βλέπω το έντομο τα τελευταία δύο χρόνια. Εμφανίζεται τον Απρίλιο - Μάιο και μένει μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Σκότωσα μερικά, αλλά είναι ατελείωτα», είπε στο «Εθνος» ο μελισσοκόμος και προσέθεσε: «Αν αυξηθεί ο πληθυσμός του, φοβάμαι ότι θα εξελιχθεί σε έναν σημαντικό εχθρό για τις μέλισσες».
.
«Μαύρος λύκος»
Οπως φαίνεται από τις συζητήσεις συναδέλφων του στη σχετική ανάρτηση, ο «μαύρος λύκος» έχει εμφανιστεί και σε άλλες περιοχές της χώρας, ενώ, απ ό,τι φαίνεται, δεν «χτυπάει» τις βασίλισσες.
Η καθηγήτρια Εντομολογίας στο ΑΠΘ, διευθύντρια του Εργαστηρίου Εφαρμοσμένης Ζωολογίας και Παρασιτολογίας του ιδρύματος, Ματθίλδη Σαββοπούλου-Σουλτάνη, έδειξε ζωηρό ενδιαφέρον για τη μελέτη του συγκεκριμένου εντόμου και αναζητεί δείγματα ζωντανών ή και νεκρών ατόμων για να το ταυτοποιήσει στο εργαστήριο.
«Από τις φωτογραφίες διαπίστωσα ότι πρόκειται για δίπτερο έντομο της οικογένειας Asilidae. Από τη διεθνή βιβλιογραφία υπάρχουν είδη εντόμων που επιτίθενται σε μέλισσες και τις σκοτώνουν και είναι γνωστά ως «bee killers» (σ.σ.: δολοφόνοι μελισσών) ή «robber flies» (σ.σ.: μύγες-«κλέφτες»). Υπάρχουν περίπου 5.000 είδη αρπακτικών διπτέρων της οικογένειας Asilidae, τα οποία χρησιμοποιούν άλλα έντομα ως τροφή τους, αλλά ανάμεσα σε αυτά και τις μέλισσες», είπε στο «Εθνος» η κ. Σαββοπούλου.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Μελισσοκομίας στη Γεωπονική Σχολή του ΑΠΘ, Α. Θρασυβούλου, μερικά από τα είδη αυτά υπάρχουν στην Ελλάδα και δημιουργούν περιστασιακά μικρές ζημιές στα μελίσσια. Ωστόσο, θα χρειαστεί η μελέτη μερικών ενηλίκων ατόμων στο εργαστήριο για να προσδιοριστεί με ακρίβεια το είδος και το αν είναι πρωτοεμφανιζόμενο στην Ελλάδα.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΙΓΝΑΤΙΑΔΗΣ

Μια «πράσινη» κατασκήνωση

Σε ένα ξέφωτο παρθένου δάσους τρεις μη κυβερνητικές οργανώσεις διοργανώνουν σεμινάρια για το περιβάλλον και ζητούν την άρση της απαγόρευσης και ελεύθερο κάμπινγκ.
Μπάλες από σανό παίζουν τον ρόλο καθισμάτων και έχουν τοποθετηθεί αμφιθεατρικά μπροστά από το πανί, που έχει δεθεί στις τέσσερις άκρες του από τα δέντρα, ως οθόνη προβολής. Πάνω σε αυτό προβάλλονται ταινίες, ντοκιμαντέρ και παρουσιάσεις επιστημονικών εργασιών με θέμα το περιβάλλον.
 .
Ταινίες, ντοκιμαντέρ και παρουσιάσεις εργασιών με θέμα το περιβάλλον προβάλλονται στην αυτοσχέδια υπαίθρια αίθουσα συνεδριάσεων που έστησαν στη Σαμοθράκη τρεις μη κυβερνητικές οργανώσεις. «Σύνεδροι» ε
 
Ταινίες, ντοκιμαντέρ και παρουσιάσεις εργασιών με θέμα το περιβάλλον προβάλλονται στην αυτοσχέδια υπαίθρια αίθουσα συνεδριάσεων που έστησαν στη Σαμοθράκη τρεις μη κυβερνητικές οργανώσεις. «Σύνεδροι» είναι 20 άτομα ηλικίας από 2 έως 62 ετών
 .
Ο προτζέκτορας που υπάρχει σε ένα τραπεζάκι στη μέση και η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, που είναι απαραίτητη για να λειτουργήσει, είναι τα μοναδικά σύγχρονα εργαλεία σε αυτήν την αυτοσχέδια υπαίθρια αίθουσα συνεδριάσεων που έστησαν τα μέλη τριών μη κυβερνητικών οργανώσεων, σε ένα ξέφωτο παρθένου δάσους της Σαμοθράκης, στο πλαίσιο της «οικολογικής κατασκήνωσης ελεύθερης διαβίωσης» που διοργανώνουν αυτές τις ημέρες στο ακριτικό νησί. «Σύνεδροι» είναι 20 άτομα, ηλικίας από 2 έως 62 χρόνων, που παίρνουν μέρος στην κατασκήνωση και συμμετέχουν ενεργά στα εκπαιδευτικά σεμινάρια.
Σε αυτά ενημερώνονται για θέματα περιβάλλοντος, διατροφής, βιολογικών προϊόντων, διαχείρισης απορριμμάτων, ενέργειας, μεταναστευτικής πολιτικής, χρήσης ποδηλάτου και άλλα περιβαλλοντικά και κοινωνικά προβλήματα.
Τα πρωινά περιηγούνται στις ομορφιές του νησιού, τα μεσημέρια βάζουν στη φωτιά τη συλλογική χορτοφαγική κουζίνα, το απόγευμα συμμετέχουν σε εκπαιδευτικά εργαστήρια, μαθαίνοντας τρόπους αποξήρανσης τροφών, τρόπους παρασκευής διακοσμητικών ή και φυσικών καλλυντικών με υλικά και συστατικά που βρίσκουν στη φύση κ.ά.
 .
Ταινίες
Το βράδυ η υπαίθρια αίθουσα σεμιναρίων μετατρέπεται σε θερινό σινεμά, όπου προβάλλονται ταινίες και ντοκιμαντέρ με οικολογικό περιεχόμενο και ακολουθεί ο ύπνος στις σκηνές ή ακόμα και στο ύπαιθρο υπό το φως του φεγγαριού. Η οικολογική κατασκήνωση ελεύθερης διαβίωσης Samotraki Ecocamp 2009 ξεκίνησε την Κυριακή και ολοκληρώνεται την ερχόμενη Τρίτη, με πρωτοβουλία του Δικτύου «Ηλιόσποροι», των Νέων Πρασίνων και της πολιτιστικής οργάνωσης Athens Art Ρuzzle.
Πρόκειται για μια δεκαήμερη γιορτή της οικολογίας, των ανθρώπινων σχέσεων και της ειρηνικής συνύπαρξης, όπως αναφέρουν οι διοργανωτές, οι οποίοι στοχεύουν στη διάδοση της αυτοοργάνωσης, των βιωματικών ανθρώπινων σχέσεων και της αίσθησης της κοινότητας μέσα στη φύση. «Προτείνουμε ένα διαφορετικό μοντέλο διαβίωσης, μια ρεαλιστική ουτοπία που γίνεται πραγματικότητα μέσα από την αυτοοργάνωση και την αλληλεγγύη», είπε στο «Εθνος» ο Μιχάλης Θεοδωρόπουλος, εκπρόσωπος των «Ηλιόσπορων». Η κατασκήνωση είναι αυτοδιαχειριζόμενη, με οικονομική συμμετοχή κατ άτομο μόλις 3 ευρώ την ημέρα.
Οι τρεις οργανώσεις θέτουν το θέμα του δικαιώματος στην ελεύθερη κατασκήνωση με υπευθυνότητα και ζητούν να ανοίξει συζήτηση για τη δημιουργία ενός κώδικα για την άρση της απαγόρευσης στο ελεύθερο κάμπινγκ και τη δημιουργία αυτο-οργανωμένων ελεύθερων κατασκηνώσεων με τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών.
 .