Η Μονή Παναγίας Σουμελά ή Μονή Σουμελά είναι ένα πασίγνωστο χριστιανικό
ορθόδοξο μοναστήρι κοντά στην Τραπεζούντα, σύμβολο επί 16 αιώνες του Ποντιακού Ελληνισμού.
Σύμφωνα με την παράδοση, το 386 οι Αθηναίοι μοναχοί Βαρνάβας και
Σωφρόνιος οδηγήθηκαν στις απάτητες βουνοκορφές του Πόντου μετά από
αποκάλυψη της Παναγίας, με σκοπό να ιδρύσουν το μοναχικό της
κατάλυμα.
περισσότερα
.
.
Δεκαέξι αιώνες η Παναγία Σουμελά προστάτευε τον ελληνισμό της Ανατολής.
Το μοναστήρι στο όρος Μελά του Πόντου (Στου - Μελά) κτίστηκε το 4ο αιώνα μ.Χ. έπειτα από “παραγγελία” της Παναγίας, η οποία ζήτησε από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο να βρουν την εικόνα της -έργο του ευαγγελιστή Λουκά- και να υψώσουν εκεί ναό. Πράγματι, οι δύο μοναχοί έφθασαν στο όρος Μελά και βρήκαν στο βάθος μιας σπηλιάς την αστραπόμορφη παρουσία της γνωστής τους Παναγίας της Αθηνιώτισσας. Η θαυμαστή ανάβλυση του αγιάσματος στον τόπο που ήταν η ιερή εικόνα της, ήταν βέβαιο σημάδι της παρουσίας της. Βέβαιο για τους δύο μοναχούς ήταν επίσης ότι η Παναγία ήθελε να μείνει εκεί στα χώματα του Πόντου, για να στηρίζει τον ελληνισμό και να τον προστατεύει από τους αλλόθρησκους.
Το αγίασμα του μοναστηριού και οι θεραπευτικές του ιδιότητες έκαναν πασίγνωστη τη μονή όχι μόνο στους χριστιανούς αλλά και στους μουσουλμάνους, που ακόμη συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας.
Η θέση που είχαν δώσει οι Κομνηνοί και η αυτοκρατορία τους στην Παναγία Σουμελά φανερώνει τη σημασία της, ενώ ακόμη και οι σουλτάνοι είχαν προσωπικές εμπειρίες των θαυμάτων που επιτελούσε η Παναγία Σουμελά, αφού αναφέρεται η περίπτωση του σουλτάνου Σελίμ Aʼ, που θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια με τη βοήθεια του αγιάσματος της μονής.
Παράλληλα, το μοναστήρι αποτελούσε και χώρο διαφύλαξης της παράδοσης και της ελληνικότητας. Πολύτιμα έγγραφα και πολλά αρχαία χειρόγραφα φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, μέχρι το 1922, ενώ μέσα στη βιβλιοθήκη της μονής βρήκε το 1868 ο ερευνητής Σάββας Iωαννίδης το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο του Διγενή Aκρίτα.
Η καταστροφή, το μαζικό έγκλημα, η γενοκτονία, στέρησε τη συνέχεια αυτής της μεγάλης θρησκευτικής παράδοσης για πολλά χρόνια. Tο 1922 οι κεμαλικοί κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά και αφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους, τα οποία σε όλον τον Πόντο στοίχισαν τη ζωή συνολικά σε 353.000 Έλληνες. Ένα έγκλημα, αυτό της γενοκτονίας, το οποίο έμεινε μαζί με την εικόνα της Παναγίας για πολλά χρόνια στο σκοτάδι και όχι στο φως.
Δεκαέξι αιώνες η Παναγία Σουμελά προστάτευε τον ελληνισμό της Ανατολής.
Το μοναστήρι στο όρος Μελά του Πόντου (Στου - Μελά) κτίστηκε το 4ο αιώνα μ.Χ. έπειτα από “παραγγελία” της Παναγίας, η οποία ζήτησε από τους Αθηναίους μοναχούς Βαρνάβα και Σωφρόνιο να βρουν την εικόνα της -έργο του ευαγγελιστή Λουκά- και να υψώσουν εκεί ναό. Πράγματι, οι δύο μοναχοί έφθασαν στο όρος Μελά και βρήκαν στο βάθος μιας σπηλιάς την αστραπόμορφη παρουσία της γνωστής τους Παναγίας της Αθηνιώτισσας. Η θαυμαστή ανάβλυση του αγιάσματος στον τόπο που ήταν η ιερή εικόνα της, ήταν βέβαιο σημάδι της παρουσίας της. Βέβαιο για τους δύο μοναχούς ήταν επίσης ότι η Παναγία ήθελε να μείνει εκεί στα χώματα του Πόντου, για να στηρίζει τον ελληνισμό και να τον προστατεύει από τους αλλόθρησκους.
Το αγίασμα του μοναστηριού και οι θεραπευτικές του ιδιότητες έκαναν πασίγνωστη τη μονή όχι μόνο στους χριστιανούς αλλά και στους μουσουλμάνους, που ακόμη συνεχίζουν να το επισκέπτονται και να ζητούν τη χάρη της Παναγίας.
Η θέση που είχαν δώσει οι Κομνηνοί και η αυτοκρατορία τους στην Παναγία Σουμελά φανερώνει τη σημασία της, ενώ ακόμη και οι σουλτάνοι είχαν προσωπικές εμπειρίες των θαυμάτων που επιτελούσε η Παναγία Σουμελά, αφού αναφέρεται η περίπτωση του σουλτάνου Σελίμ Aʼ, που θεραπεύτηκε από σοβαρή ασθένεια με τη βοήθεια του αγιάσματος της μονής.
Παράλληλα, το μοναστήρι αποτελούσε και χώρο διαφύλαξης της παράδοσης και της ελληνικότητας. Πολύτιμα έγγραφα και πολλά αρχαία χειρόγραφα φυλάγονταν στη βιβλιοθήκη του μοναστηριού, μέχρι το 1922, ενώ μέσα στη βιβλιοθήκη της μονής βρήκε το 1868 ο ερευνητής Σάββας Iωαννίδης το πρώτο ελληνικό χειρόγραφο του Διγενή Aκρίτα.
Η καταστροφή, το μαζικό έγκλημα, η γενοκτονία, στέρησε τη συνέχεια αυτής της μεγάλης θρησκευτικής παράδοσης για πολλά χρόνια. Tο 1922 οι κεμαλικοί κατέστρεψαν ολοσχερώς το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά και αφού πρώτα λήστεψαν όλα τα πολύτιμα αντικείμενα, μετά έβαλαν φωτιά, για να σβήσουν τα ίχνη των εγκλημάτων τους, τα οποία σε όλον τον Πόντο στοίχισαν τη ζωή συνολικά σε 353.000 Έλληνες. Ένα έγκλημα, αυτό της γενοκτονίας, το οποίο έμεινε μαζί με την εικόνα της Παναγίας για πολλά χρόνια στο σκοτάδι και όχι στο φως.
Η Παναγία Σουμελά, μαζί με το ευαγγέλιο του Oσίου Xριστοφόρου και το
σταυρό του αυτοκράτορα της Tραπεζούντας Mανουήλ Kομνηνού, θα περιμένουν
τριάντα περίπου χρόνια στον Πόντο, μέχρι να έλθουν στον ελλαδικό χώρο. Οι
μοναχοί είχαν την πρόνοια να τα κρύψουν στην εκκλησία της Aγίας Bαρβάρας
και να τα διασώσουν. Δυστυχώς, όλα τα άλλα μνημεία του Πόντου έχουν
καταστραφεί και ο Πόντος από χώρος όμορφος και γεμάτος παλάτια, σχολεία
και εκκλησίες έχει γίνει τόπος ερειπίων και τσιμέντου.
