O Μυστράς -καταγεγραμμένος στον κατάλογο των μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO- είναι από τα πιο ατμοσφαιρικά τοπία που μπορεί να βιώσει ο περιηγητής.
Archaeological Site of Mystras
 |
| La ciudad bizantina de Mistra |
Όχι μόνο γιατί η σιωπηλή καστροπολιτεία αναδίδει το άρωμα των καιρών, της ιστορίας και της βυζαντινής τέχνης της εποχής των Παλαιολόγων, αλλά και γιατί προβάλλει («σαν ένα ολόδροσο φύλλο», όπως λέει ο συγγραφέας Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος) πάνω από τις δροσερές και αισθαντικές πλαγιές και χαράδρες του Ταΰγετου.
Μυστράς και Ταΰγετος: Αυτές οι δύο «ψυχές» στη γωνιά του λακωνικού τοπίου, πέρα από την Σπάρτη, κάνουν όλο το γύρω τόπο να ανασαίνει στο ρυθμό τους! Τα χωριά Μυστράς, Παρόρι, Άγιος Ιωάννης, Ταϋγέτη, Τρύπη, Αναβρυτή ζουν στη σκιά του Ταΰγετου και του πάλαι ποτέ λόφου του Μυζηθρά. Και μαζί τους ευτυχούν όσοι βρεθούν κοντά τους...
O λογοτέχνης περιηγητής Κώστας Oυράνης έγραφε για τον Ταΰγετο: «Δεν φανταζόμουν ποτέ ότι θα υπήρχε βουνό με τέτοιο χαρακτήρα, τέτοια ατομικότητα». Και, πράγματι, όταν τον αντικρίζεις, πείθεσαι και εσύ ότι αυτό είναι ένα ξεχωριστό βουνό. Σου κλείνει τον ορίζοντα, γεμίζει τα μάτια σου καθώς αφήνεις τη Σπάρτη και οδηγείς κατά πάνω του. Όμως, η κατά μέτωπο «σύγκρουση» μαζί του δεν είναι και ο καλύτερος τρόπος για να τον προσεγγίσεις.
Πρέπει να αναζητήσεις κρυφά μονοπάτια, που το ίδιο το βουνό θα σε οδηγήσει σε αυτά. Ακόμη και για το δρόμο που
«σκαρφαλώνει» προς την Αναβρυτή δεν πιστεύεις ότι μπορεί να ανεβαίνει αυτοκίνητο, σε μια τόσο απότομη πλαγιά. Σταματάς, λοιπόν, στο χωριό Μυστράς και οργανώνεις τις εξορμήσεις σου στο βουνό. Κι αυτή είναι μια καλή αφετηρία.
Πραγματικά, στη σκιά του Ταΰγετου το χωριό Μυστράς ζει ανάμεσα στους κήπους με τα μήλα των Εσπερίδων. Ένα μνημείο αφιερωμένο στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, πάνω στον κεντρικό δρόμο, δίνει το στίγμα του. Πάνω σου υψώνεται ο λόγος του Μυστρά, «το κέντρο και η ψυχή της Πελοποννήσου» το Μεσαίωνα, όπως σημειώνει ο ακαδημαϊκός Μανόλης Χατζηδάκης. Εκεί, απέναντι στο παλάτι, που τώρα αναστηλώνεται ντυμένο με σκαλωσιές, ζούσε ο τελευταίος Δεσπότης του Μορέως και στην παλιά εκκλησιά δίπλα στέφθηκε -ο τελευταίος- αυτοκράτορας του Βυζαντίου και κίνησε για τη Βασιλεύουσα και το μύθο του. Όμως, αυτά προς το παρόν είναι μακρινά. Πολύ κοντά είναι τα σοκάκια με τα παλιά πετρόχτιστα σπίτια και τις ψηλές αυλόπορτες. Και οι δρόμοι που ανοίγονται σωρό προς όλες τις κατευθύνσεις...
O δρόμος προς Ταϋγέτη (5 χλμ. από τον Μυστρά) ανηφορίζει στον Ταΰγετο μέσα στις ελιές, με θέα το λόφο του Μυστρά. Το χωριό απλώνει τα παλιά, παραδοσιακά σπιτάκια του κατά μήκος της πλαγιάς, σαν προνομιακό μπαλκόνι. Στην υποδοχή, μια βρύση με τρεις κρουνούς φέρνει το κρυστάλλινο νερό του βουνού και τη γοητευτική μουσική του. Ό,τι καλύτερο για τους πεζοπόρους που ξεκινούν από εδώ (υπάρχουν ξύλινες πινακίδες που δείχνουν το μονοπάτι) για να περπατήσουν μέχρι κάτω τον Μυστρά. Η διαδρομή είναι περίπου μία ώρα, με χαλαρούς ρυθμούς βαδίσματος. Από αυτό το σημείο ξεκινούν άλλα σηματοδοτημένα μονοπάτια, τμήματα του ευρωπαϊκού μονοπατιού Ε4 (που ξεκινά από τα Πυρηναία της Ισπανίας και φτάνει μέχρι την Κρήτη). Ένα από αυτά πηγαίνει κατά τα Περγανταίικα (1 ώρα και 30 λεπτά) και ένα άλλο οδηγεί στην Ιερά Μονή Παναγίας Φανερωμένης (2 ώρες) και μετά στην Αναβρυτή (περίπου 30 λεπτά).
Τα μονοπάτια είναι η γοητεία αυτής της περιοχής. Oι διαδρομές μπορούν να ενωθούν σε μία, αν αποφασίσετε να πάρετε την ανηφόρα από το χωριό Μυστράς. Το πετρόχτιστο μονοπάτι οδηγεί στη βρύση της Ταϋγέτης, μετά από πεζοπορία 1 ώρας και 30 λεπτών. Δίπλα στην πηγή, το μονοπάτι συνεχίζει στις πλαγιές της Ξεροβούνας στα Σέλα (υψόμετρο 1.120 μ.), σε φρυγανότοπους και ελατόδασος. Συναντά τον οικισμό Περγανταίικα, το ρέμα της Δαμασκηνιάς, διασταυρώνεται με τον ασφαλτοστρωμένο δρόμο και οδηγεί στη Φανερωμένη σε 2 ώρες και 30 λεπτά. Εναλλακτικά, στο σημείο συνάντησης με την άσφαλτο, πηγαίνοντας δεξιά θα βρείτε το μονοπάτι που οδηγεί, μετά από πεζοπορία μισής ώρας, στην Αναβρυτή. Από εδώ, τη βρύση της Ταϋγέτης, ξεκινά ένα σύντομο μονοπάτι (περίπου μισή ώρα) για την Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής (μοναστήρι του 17ου αιώνα), 1 χλμ. μετά το χωριό, όπου ο περιηγητής μπορεί να φτάσει και με αυτοκίνητο. Είναι ένα εντυπωσιακό τοπίο, καθώς η μονή με τις παλιές τοιχογραφίες και τη βρύση στην εξώπορτά της κουρνιάζει κάτω από τα θεόρατα πλατάνια, που σκεπάζουν με τα κλαδιά τους τον ουρανό.
Επιστροφή στον Μυστρά, για μια δοκιμασία ακόμη και για τους πιο έμπειρους οδηγούς. Η ανάβαση στην πέτρινη Αναβρυτή, ένα από τα χωριά του Ταΰγετου που διατηρεί ακόμη μόνιμους κατοίκους, γίνεται από Παρόρι, Άγιο Ιωάννη και μετά από ένα δρόμο που φιδογυρίζει εντυπωσιακά στο «φρύδι» του γκρεμού, μέχρι το χωριό (8 χλμ. από τον Μυστρά). Στο μεγάλο κτίριο, που ήταν παλιά σχολείο, λειτουργεί το Βοτανικό και Γεωλογικό Μουσείο του Ταΰγετου. Από εδώ, ο δρόμος περνά κάτω από την ωραία εκκλησία του Αγίου Νικολάου και συνεχίζει μέχρι τη Μονή Φανερωμένης (2,5 χλμ.). Βέβαια, σε μια τόσο απότομη ανάβαση είναι φυσικό η θέα να κόβει την ανάσα σε εκείνους που δεν οδηγούν. Αν όμως δεν θέλετε να την απολαύσετε και στην κάθοδο, τότε μπορείτε να διατρέξετε με ορειβατικό ποδήλατο ένα τμήμα του ορεινού ποδηλατόδρομου που ξεκινά από Μαγγανάρη και φτάνει στην Ταϋγέτη. Από εδώ θα μπείτε στη διαδρομή από την πηγή Κεφαλάρι, πάνω από την Αναβρυτή, η οποία είναι περίπου 25 χλμ. μέχρι τη μονή Ζωοδόχου Πηγής στην Ταϋγέτη.
Η πιο φορτισμένη βόλτα στην περιοχή είναι σίγουρα η περιήγηση στην καστροπολιτεία του Μυστρά. Νιώθεις αμέσως το μυστήριό της καθώς φτάνεις στα Πικουλιάνικα (6,5 χλμ. από τον Μυστρά) και βλέπεις απέναντί σου τις σιλουέτες των κτισμάτων και των κυπαρισσιών να διαγράφονται στον ουρανό. Μια πορεία προς τον ουρανό αισθάνεσαι και την ανάβαση από την Πύλη του Κάστρου (Πάνω Πύλη) στο φράγκικο κάστρο στην κορυφή του λόφου (20 λεπτά). Το τοπίο είναι πανέμορφο και η θέα προς τον κάμπο της Σπάρτης, μέχρι απέναντι στον Πάρνωνα, εντυπωσιακή. Έξω από την πύλη, μία από τις πινακίδες μάς πληροφορεί γιατί ο Μυστράς είναι μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς: «O υστεροβυζαντινός οικισμός του Μυστρά, που αναπτύχθηκε μετά τα μέσα του 13ου αιώνα, υπήρξε από το 1262 μ.Χ. έδρα της κοσμικής και εκκλησιαστικής εξουσίας της βυζαντινής επικράτειας της Πελοποννήσου και από το 1348 μ.Χ. πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μορέως, μέχρι την κατάκτησή του από τους Oθωμανούς το 1460 μ.Χ. Η σωζόμενη πολεοδομική συγκρότηση του οικισμού, η αρχιτεκτονική του φράγκικου κάστρου, του βυζαντινού παλατιού, των οικιών και των εκκλησιών με τη σημαντική ζωγραφική τους, καθιστούν τον Μυστρά πολύτιμη πηγή μελέτης του μεσαιωνικού πολιτισμού του Βυζαντίου και του ευρωπαϊκού χώρου γενικότερα».
Η είσοδος στον αρχαιολογικό χώρο του Μυστρά (με εισιτήριο) μπορεί να γίνει και από την Κεντρική Πύλη (Κάτω Πύλη). Τα ειδυλλιακά δρομάκια ελίσσονται ανάμεσα σε μεγαλόπρεπες εκκλησιές, όπως η Μητρόπολη, η Oδηγήτρια (Αφεντικό), η Περίβλεπτος, η Παντάνασσα (η μόνη κατοικημένη από μοναχές) και η Αγία Σοφία, το Αρχοντικό Λάσκαρη, την Τουρκική Κρήνη, τα Παλάτια, κάτω από τις αψίδες πυλών, όπως της Μονεμβάσιας ή του Αναπλιού, και φτάνουν μέχρι το κάστρο. Μετά τα Πικουλιάνικα, η Τρύπη -τυλιγμένη στο μύθο του Καιάδα- απέχει 1 χλμ. Μετά ο δρόμος ανηφορίζει στον Ταΰγετο, για να φτάσει στην Καλαμάτα.
