Γνωριμία με ένα φυτό: Γλυκός και ντελικάτος αρακάς

Παρότι είναι όσπριο, πωλείται ως λαχανικό

Του ΗΛΙΑ ΚΑΝΤΑΡΟΥ

Περιέχει κάλιο, νάτριο, φώσφορο, καροτίνη, φυτικές ίνες καθώς και βιταμίνη C, θειαμίνη, σίδηρο, ασβέστιο και μαγνήσιο, αλλά έχει διπλάσιες θερμίδες σε σχέση με τα φασολάκια και τις μπάμιες.

Αποτελεί διαχρονική διατροφική συνήθεια και είναι από τα ελάχιστα είδη οσπρίων που πωλείται και μαγειρεύεται ως φρέσκο λαχανικό. O γλυκός και ντελικάτος αρακάς (ή μπιζέλι) είναι μια πολύ καλή πηγή πρωτεϊνών και υδατανθράκων για τον οργανισμό.  

Ανάλογα με την ποικιλία, καλλιεργείται για τα νωπά ή ξερά σπέρματά του και για τους τρυφερούς λοβούς του (γλυκομπίζελα ή γλυκόπισα). Είναι ετήσιο ποώδες φυτό (νάνο ή αναρριχώμενο), με ύψος που μπορεί να φτάσει και τα δύο μέτρα. Τα άνθη του είναι λευκά (σε αντίθεση με το κτηνοτροφικό μπιζέλι, τα άνθη του οποίου είναι πορφυρά) και ο λοβός του έχει σχήμα, μέγεθος και χρώμα που διαφέρουν ανάλογα με την ποικιλία. Το ίδιο ισχύει για το μέγεθος και τον αριθμό των σπόρων (από 4 έως 10) που περιέχουν οι λοβοί. Λόγω του ότι είναι μια μετρίως επιβαρυμένη καλλιέργεια από τη χρήση φυτοφαρμάκων, βρίσκουμε στην αγορά, πέρα από τον συμβατικό, και βιολογικό· νωπό, κατεψυγμένο ή και ξερό.

Φρέσκα μπιζέλια

Οταν επιλέγουμε φρέσκο αρακά, οφείλουμε να προσέχουμε ώστε τα σπέρματά του να είναι τρυφερά και να έχουν γλυκιά και όχι αμυλώδη γεύση, οι δε λοβοί του να μην έχουν στίγματα ή μούχλες. 

Ποτέ δεν θα πρέπει να προμηθευόμαστε τον φρέσκο αρακά καθαρισμένο, για να μη χάσει τα φυσικά συστατικά του. Θα πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι η στιγμή συλλογής του παίζει καθοριστικό ρόλο στην ποιότητά του. 

Υπάρχει μια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κατά την οποία τα ζάχαρα και η τρυφεράδα των σπερμάτων είναι ιδανικά. Ετσι, εάν συλλεχθεί νωρίτερα, ο παραγωγός χάνει σε βάρος (μια και τα σπέρματα δεν έχουν αναπτυχθεί ικανοποιητικά), ενώ, εάν συλλεχθεί με καθυστέρηση και έχει προχωρήσει η ωρίμαση, τότε έχει μειωμένα σάκχαρα και αυξάνεται η περιεκτικότητά του σε άμυλο και άλλους πολυσακχαρίτες. 

Όσο για την τρυφεράδα των σπερμάτων, αυτή μειώνεται λόγω της μεταφοράς ασβεστίου από το φυτό στο περίβλημά τους. Από την άλλη, οι ποικιλίες των γλυκομπίζελων (των οποίων καταναλώνονται και οι λοβοί) θα πρέπει να συγκομίζονται όταν τα σπέρματα δεν έχουν φτάσει ακόμα στην πλήρη ανάπτυξή τους, έτσι ώστε οι λοβοί να είναι τρυφεροί, γλυκοί και βρώσιμοι.

Πώς συντηρείται

Όλες οι ποικιλίες φρέσκου αρακά θα πρέπει να φυλάσσονται στο ψυγείο, καθώς η ζέστη προκαλεί αλλοιώσεις στα σάκχαρά του. Ωστόσο, αν αυτό είναι αδύνατο, τότε πρέπει να φυλάσσεται σε σακουλάκια με τρύπες έως ότου μαγειρευτεί. Σε κάθε περίπτωση, οι λοβοί θα πρέπει να διατηρούνται μαζί με τα σπέρματα, γιατί διαφορετικά χάνουν άμεσα αρκετά από τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τους. Σε πιο επαγγελματικά ψυγεία και σε θερμοκρασίες μεταξύ 4 και 6° C και με αρκετά υψηλή υγρασία (90% - 95%) μπορεί να διατηρηθεί το πολύ για 10 - 15 ημέρες. Μετά αρχίζει και σκληραίνει και χάνει τα χαρακτηριστικά της γεύσης του. Εάν θέλουμε να διατηρήσουμε τον αρακά για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, υπάρχουν δύο λύσεις: η κατάψυξη ή η οικιακή κονσερβοποίηση.

Με την κατάψυξη μπορούμε να διατηρήσουμε τα περισσότερα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά του φρέσκου αρακά, χωρίς παράλληλα να χάσουμε μεγάλο μέρος από τα θρεπτικά συστατικά του. Παίρνουμε φρέσκους και τρυφερούς σπόρους αρακά, τους ζεματάμε σε βραστό νερό για περίπου ένα λεπτό και, αφού τους σκουπίσουμε αμέσως, τους βάζουμε σε δίσκους στην κατάψυξη για περίπου μία ώρα. Μετά βγάζουμε τον αρακά και τον τοποθετούμε σε σακουλάκια για την τελική του συντήρηση. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να διατηρηθεί για αρκετούς μήνες, χωρίς σημαντικές απώλειες στην ποιότητά του.

Εναλλακτικά, μπορούμε να κάνουμε «οικιακή κονσερβοποίηση». Παίρνουμε φρέσκους και τρυφερούς σπόρους αρακά και, αφού τους πλύνουμε καλά, τους ζεματάμε σε βραστό νερό για 3 - 5 λεπτά. Αμέσως γεμίζουμε τα βάζα που έχουμε βράσει νωρίτερα, βάζοντας και μία κουταλιά του γλυκού αλάτι στο καθένα.  
Αφού συμπληρώσουμε με καυτό νερό έως μισό πόντο από το χείλος τους, κλείνουμε τα ζεστά ακόμα βάζα με τα καπάκια τους και τα βάζουμε σε ένα συρμάτινο καλάθι το οποίο και τοποθετούμε σε ανάλογου μεγέθους κατσαρόλα (π.χ. χύτρα ταχύτητας) γεμάτη με βραστό νερό. Το συρμάτινο καλάθι είναι απαραίτητο, ειδάλλως τα βάζα, ακουμπώντας στο πάτο της κατσαρόλας, υπάρχει πιθανότητα να σπάσουν. Τα αφήνουμε να βράσουν για περίπου μία ώρα. Μετά τα σφίγγουμε καλά και τα αφήνουμε να κρυώσουν. Οι κονσέρβες μας είναι έτοιμες για αποθήκευση. Προσοχή, όταν ανοίγουμε τις κονσέρβες, θα πρέπει πάντα να ελέγχουμε μήπως έχουν αλλοιωθεί.

Το κρυφό χαρτί των οσπρίων

Πλούσια πηγή αμινοξέων, βιταμινών, φυτικών ινών και ιχνοστοιχείων, o αρακάς είναι μια πολύ θρεπτική τροφή που ενίοτε (σε ξηρή μορφή) υποκαθιστά σε μεγάλο βαθμό και το κρέας, ιδίως αν συνδυαστεί με κάποιο δημητριακό. Τονώνει το νευρικό σύστημα, συμβάλλει στην πρόληψη καρδιοπαθειών και ορισμένων μορφών καρκίνου και ωφελεί το δέρμα μπλοκάροντας τις ελεύθερες ρίζες.