Η μαστίχα είναι η φυσική ρητίνη που βγαίνει από τον κορμό και τα κλαδιά του μαστιχόδεντρου, σχίνου (Pistacia Lentiscus var. Chia). Το μαστιχόδεντρο, σχίνος, είναι θάμνος αειθαλής, με ύψος έως 3μ. Έχει κλαδιά απλωμένα. Ο κορμός έχει χρώμα ανοιχτό ή σκούρο ανάλογα με την ηλικία του. Υπάρχει σε όλη τη Μεσόγειο. Στο νησί της Χίου το συναντάμε σε 21 χωριά της νότιας Χίου.
Το μάζεμα της μαστίχας γίνεται ως εξής:
- Τον Ιούνιο οι εργάτες καθαρίζουν, ισιώνουν ένα κυκλικό χώρο γύρω από το δέντρο, που ονομάζεται «τραπέζι».
- Στρώνουν ένα ειδικό άσπρο χώμα, πάνω στο οποίο θα κυλήσει η μαστίχα.
- Χαράζουν τον κορμό του δέντρου (κέντημα) με τα «κεντητήρια», ώστε να «δακρύσει» το δέντρο. Το κέντημα γίνεται από κάτω προς τα πάνω, μια φορά την εβδομάδα και συνολικά πέντε με έξι φορές.
- Η μαστίχα αρχίζει να βγαίνει, να ρέει στο «τραπέζι».
- Αφού στεγνώσει, πήξει αρχίζει το μάζεμά της. Χρησιμοποιούνται ειδικά εργαλεία τα «τιμητήρια». Συλλέγονται πρώτα τα μεγάλα κομμάτια, οι «πίτες», και τοποθετούνται στα μασχτιχοκάλαθα. Το μάζεμα γίνεται το Σεπτέμβριο.
- Καθαρίζουν (κοσκίνισμα, πλύσιμο) τα κομμάτια της
μαστίχας ένα-ένα.
Η μαστίχα χρησιμοποιείται ως:
- τσίχλα
- άρωμα για ζαχαροπλαστική
- επιπλοποιία
- ποτά (λικέρ)
- κατασκευή μουσικών οργάνων
- παρασκευή φαρμάκων
- παρασκευή αρωμάτων
Σύμφωνα με την παράδοση τα μαστιχόδεντρα δάκρυσαν για πρώτη φορά όταν μαρτύρησε ο Αγ. Ισίδωρος το 250 μ.Χ. από τους Ρωμαίους.
Για πρώτη φορά η μαστίχα αναφέρεται από τον Ηρόδοτο, τον 5ο αιώνα π.Χ. Οι αρχαίοι Έλληνες την χρησιμοποιούσαν ως λευκαντικό δοντιών και οι Ρωμαίοι έφτιαχναν οδοντογλυφίδες από τα μαστιχόδεντρα.
Από το 1997 η Μαστίχα Χίου αποτελεί Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Π.Ο.Π.) της Ε.Ε.
Αφροδίτη Ξ./ Ευθυμία Α., Στ1΄
