Το άσθμα είναι μια από τις πιο συχνές χρόνιες αρρώστιες της παιδικής ηλικίας. Είναι η κυριότερη αιτία απουσίας των παιδιών από το σχολείο. Πάνω από 100 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από άσθμα παγκοσμίως και πολλοί άλλοι έχουν άσθμα, που δεν έγινε κατορθωτή η διάγνωση του. Το άσθμα μπορεί να εκδηλωθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, από την βρεφική μέχρι και την τρίτη ηλικία αλλά δυστυχώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγάλη αύξηση της συχνότητας ανάμεσα στα παιδιά και τους εφήβους.ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ 1. Οι μύες των αεραγωγών συσπώνται με αποτέλεσμα η διάμετρος τους να μικραίνει (βρογχόσπασμος). 2. Φλεγμονή των αεραγωγών. 3. Υπερπαράγεται αρκετή βλέννα που εκκρίνεται μέσα στον αυλό των αεραγωγών.
Αποτέλεσμα των τριών πιο πάνω μηχανισμών είναι να στενεύει ο αυλός των αεραγωγών και να δυσκολεύεται η ροή του αέρα μέσα από αυτούς.
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Ο βήχας είναι το πιο συχνό σύμπτωμα του άσθματος, ο οποίος μπορεί να είναι ξηρός ή παραγωγικός δηλαδή με φλέγματα. Ο συνεχόμενος νυκτερινός βήχας πρέπει να θέτει σε υποψία την διάγνωση τους άσθματος, αφού το άσθμα επιδεινώνεται το βράδυ. Εάν το άσθμα επιδεινωθεί παρουσιάζεται ο συριγμός (οι γονείς λένε ότι το στήθος του παιδιού σφυρίζει). Σε σοβαρές κρίσεις άσθματος ο άρρωστος παρουσιάζει βάρος στο στήθος και δύσπνοια. Επίσης τα παιδιά με άσθμα μπορεί να παρουσιάζουν συχνές λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος (πνευμονίες). Για αυτό κάθε παιδί με χρόνιο βήχα ή επαναλαμβανόμενα επεισόδια λοιμώξεων του αναπνευστικού, πρέπει να ελέγχεται για άσθμα. Επίσης, υπάρχουν και άλλα σημάδια που μπορεί να προειδοποιούν για τον ερχομό μιας κρίσης άσθματος και είναι τα εξής: 1. Ανησυχία 2. Ασυνήθιστος ιδρώτας ή ωχρότητα. 3. Κακουχία που δεν έχει σχέση με την προηγούμενη δραστηριότητα 4. Εμετό
Εάν η κρίση είναι σοβαρή τότε μπορεί να παρουσιάσει και άλλα σημάδια: 1. Τα πτερύγια της μύτης κινούνται συνεχώς. 2. Το σημείο πάνω από το στέρνο αρχίζει να πηγαίνει προς τα μέσα κατά την διάρκεια της αναπνοής. Το ίδιο συμβαίνει και με το δέρμα μεταξύ των πλευρών του θώρακα. 3. Γρήγορες αναπνοές 4. Και τα χείλη μπορεί να γίνουν μαυρο-μπλέ
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Κάθε παιδί με επίμονο βήχα πρέπει να επισκέπτεται τον παιδίατρο του. Ο παιδίατρος θα πάρει ένα λεπτομερές ιστορικό που αφορά: 1. Αν κάποιο άλλο μέλος της οικογένειας έχει άσθμα ή άλλη μορφή αλλεργίας. 2. Πότε εκδηλώνονται τα συμπτώματα του παιδιού σας. 3. Πόσο τακτικά αρρωστά το παιδί σας.
Στην συνέχεια θα εξετάσει το παιδί και αν κρίνει αναγκαίο μπορεί να ζητήσει να γίνουν κάποιες εξετάσεις αίματος, ακτινογραφίες ή και κάποια δερματικά test. Ορισμένοι γιατροί και κυρίως οι παιδοπνευμονολόγοι μπορεί να κάνουν μερικά test χρησιμοποιώντας το σπιρόμετρο ή ακόμα να μετρήσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια την ροή του αέρα από και προς τους πνεύμονες με ειδικό μηχάνημα. Αφού τεθεί η διάγνωση του άσθματος τότε χρειάζεται στενή συνεργασία μεταξύ των γονιών και του γιατρού για στενή και ορθή παρακολούθηση της πάθησης του παιδιού σας.
Το άσθμα ανάλογα με την συμπτωματολογία του παιδιού χωρίζεται σε τέσσερις κατηγορίες: Α. Ήπιο άσθμα Το παιδί παρουσιάζει μικρά επεισόδια βήχα ή συριγμού που συμβαίνουν 1-2 φορές την βδομάδα. Μεταξύ των επεισοδίων το παιδί είναι ελεύθερο συμπτωμάτων. Β. Ήπιο επίμονο άσθμα Τα παιδιά παρουσιάζουν επεισόδια βήχα ή συριγμού περισσότερα από δυο την βδομάδα αλλά λιγότερα από ένα την ημέρα. Συνήθως παρουσιάζουν και επεισόδια κατά την νύκτα τουλάχιστο δυο φορές τον μήνα. Γ. Μέτριο άσθμα Τα παιδιά αυτά παρουσιάζουν συμπτώματα καθημερινά και χρειάζονται καθημερινά φάρμακα. Συμπτώματα κατά την νύκτα παρουσιάζουν τουλάχιστο μια φορά την βδομάδα. Η συμπτωματολογία επηρεάζει την καθημερινή δραστηριότητα του παιδιού. Δ. Σοβαρό άσθμα Τα παιδιά με σοβαρό άσθμα παρουσιάζουν συνεχώς συμπτώματα. Παρουσιάζουν τακτικά κρίσεις άσθματος που χρειάζονται αντιμετώπιση στο νοσοκομείο. Παρουσιάζουν πολύ τακτικά συμπτώματα κατά την νύκτα και η καθημερινή δραστηριότητα τους περιορίζεται αισθητά
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΥ ΑΣΘΜΑΤΟΣ Δυστυχώς δεν υπάρχει θεραπεία για το άσθμα. Δεν υπάρχει δηλαδή το "μαγικό χαπάκι" που θα το πιει το παιδί και να μην ξαναπαρουσιάσει κρίση άσθματος. Στόχος της θεραπείας είναι να μειώσουμε σε όσο το δυνατό λιγότερες τις κρίσεις άσθματος και ταυτόχρονα την σοβαρότητα τους.
Ο έλεγχος του άσθματος που θα έχει το παιδί σας έχει άμεση σχέση και με την σοβαρότητα του άσθματος, όμως μόνιμος στόχος είναι να δώσουμε την ικανότητα στο παιδί να ζει μια φυσιολογική ζωή. Η θεραπεία του άσθματος περιλαμβάνει τα ακόλουθα: 1. Αποφυγή των παραγόντων που το προκαλούν. 2. Φαρμακευτική θεραπεία. 3. Απευαισθητοποίηση με ενέσεις, όπου υπάρχει ένδειξη. 4. Εκπαίδευση παιδιού και γονέων.
Αποφυγή παραγόντων που προκαλούν άσθμα Η ανακάλυψη του παράγοντα ή των παραγόντων που προκαλούν κρίση άσθματος στο παιδί είναι πραγματικά πολύ δύσκολη. Υπάρχουν εξετάσεις αίματος καθώς επίσης και δερματικά test , αλλά σπάνια βοηθούν στον καθορισμό αυτών των παραγόντων. Εσείς οι ίδιοι οι γονείς, με την παρατήρηση, έχετε μεγαλύτερη πιθανότητα να ανακαλύψετε τι είναι αυτό που ενοχλεί το παιδί σας. Πιο κάτω είναι οι κύριοι παράγοντες που μπορεί να προκαλέσουν κρίση άσθματος. Α. Ιογενείς λοιμώξεις. Β. Αλλεργιογόνα (Σκόνη, τρίχωμα δέρματος γάτας ή σκύλου, γύρης, γρασίδι, φαγητά όπως ψάρι, γάλα, αβγό, γαρίδες, ξηροί καρποί, κλπ.) Γ. Καπνός, αρώματα, spray Δ. Ασκηση Ε. Ο κρύος αέρας και η αλλαγή του καιρού.
Δεν είναι πάντα εύκολο να αποφεύγει το παιδί τους παράγοντες που το ενοχλούν. Οι πιο κάτω όμως συμβουλές είναι αρκετά χρήσιμες και σχετικά εύκολο να εφαρμοστούν.
Αποφυγή ακάρεων (μικροοργανισμοί που υπάρχουν στην σκόνη). 1. Καλύψτε το μαξιλάρι και το στρώμα του παιδιού με ειδικά ρούχα που δεν διαπερνιούνται από τα ακάρεα. 2. Πλένετε τα σεντόνια και τις κουβέρτες σε ψηλή θερμοκρασία (>50 βαθμούς κελσίου), μια φορά τη βδομάδα. 3. Αποφύγετε όσο το δυνατό τα χαλιά γιατί αυτά μαζεύουν σκόνη. 4. Μην έχετε στο δωμάτιο του παιδιού χνουδωτά παιχνίδια . 5. Πλένετε τακτικά τις κουρτίνες του σπιτιού. 6. Σκουπίζετε το σπίτι τακτικά και αν είναι δυνατό να χρησιμοποιείτε ειδική σκούπα που δεσμεύει τα ακάρεα.
Αποφυγή γύρης και μούχλας 1. Αποφύγετε τα μηχανήματα που παράγουν υγρασία. 2. Αερίζετε τακτικά το μπάνιο και γενικά τα σκοτεινά δωμάτια. 3. Μπορείτε να χρησιμοποιείτε air-conditions γιατί φιλτράρουν τον αέρα και διατηρούν ορθή υγρασία. 4. Όχι χαλιά και χαρτί τοίχου στο μπάνιο. 5. Κρατάτε όσο το δυνατό τα παράθυρα κλειστά στις περιόδους ανθοφορίας.
Αποφυγή ερεθιστικών ουσιών 1. Αποφυγή καπνίσματος. 2. Αποφεύγετε να ανάβετε τζάκι με ξύλα. 3. Αποφυγή έντονων μυρωδιών, όπως μπογιές, αρώματα, υγρά καθαρισμού κτλ.
Αποφυγή τριχώματος ζώων 1. Αν δεν έχετε ζώο στο σπίτι αποφύγετε να αποκτήσετε. 2. Αν έχετε κάποιο ζώο και προκαλεί έντονο πρόβλημα στο παιδί τότε σκεφτείτε να βρείτε άλλη κατοικία για το ζώο. 3. Αν έχετε ζώο και θέλετε οπωσδήποτε να το κρατήσετε τότε να το κάνετε μπάνιο τουλάχιστο μια φορά την βδομάδα και αν είναι δυνατό κρατήστε το στην αυλή του σπιτιού.
Εκπαίδευση παιδιού και γονέων
Η εκπαίδευση παιδιού και γονέων είναι ο θεμέλιος λίθος για την αντιμετώπιση του άσθματος. Πρέπει να καταλάβουν ,γονείς και παιδί ,τι είναι το άσθμα και πώς αντιμετωπίζεται. Η χρησιμοποίηση των συσκευών πρέπει να γίνεται σωστά, γιατί δυστυχώς έχει αποδειχθεί ότι ούτε οι μισοί ασθενείς δε χρησιμοποιούν σωστά τις συσκευές χορήγησης φαρμάκων. Η χρησιμοποίηση του ροομέτρου (peak flow meter) για την μέτρηση της μέγιστης εκπνευστικής ικανότητας του αρρώστου καθημερινά είναι πολύ σημαντική. Με το μικρό αυτό όργανο μπορείτε να μετρήσετε την βασική μέγιστη εκπνευστική ικανότητα του παιδιού σας. Στη συνέχεια χρησιμοποιώντας τη συσκευή αυτή ,καθημερινά μπορείτε έγκαιρα να προβλέψετε πότε έρχεται μια καινούρια κρίση στο παιδί σας. Έτσι θα έχετε χρόνο να χορηγήσετε, αφού βέβαια πρώτα συμβουλευθείτε το γιατρό σας, τα κατάλληλα φάρμακα και να αποφύγετε τις σοβαρές κρίσεις. Η χρήση των αεροθαλάμων (volumatic, chamber) καθώς επίσης και των ηλεκτρικών συσκευών νεφελοποίησης χρειάζεται να επεξηγηθεί σωστά στους γονείς από το γιατρό ή την ειδική νοσοκόμα. Μερικές χώρες συστήνουν τους αεροθαλάμους για την χορήγηση των φαρμάκων σε όλα τα παιδιά. Με την ομαδική δουλειά (γιατρός, νοσοκόμα, γονείς και παιδί) το άσθμα ελέγχεται πάρα πολύ καλά με αποτέλεσμα να μην επηρεάζεται καμιά από τις δραστηριότητες του παιδιού και θα μπορεί να συμμετέχει σε οποιοδήποτε άθλημα του αρέσει.
