Οι ευεργετικές ιδιότητες των αρωματικών φυτών ήταν γνωστές από την αρχαιότητα, οι αρχαίοι έλληνες τα χρησιμοποιούσαν ως αφέψημα, βάμμα, επίθεμα και σε σκόνη θρυμματισμένα. Βασική συμβολή έχουν τα αρωματικά φυτά στην ευεξία και στην αντιμετώπιση πολλών ασθενειών. Χρησιμοποιούνται εδώ και αιώνες στην φαρμακευτική στην αρωματοποιία και στην μαγειρική.
Δίκταμο ή έρωντας (oregano dictamnus)
Ενδημικό φυτό της Κρήτης μέλος της οικογένειας των ριγανοειδών. Καταναλώνεται ως ρόφημα κυρίως.
Το δίκταμο έχει αντισηπτική δράση, τονωτική και αντισπασμωδική. Χρησιμοποιείται για την επούλωση των τραυμάτων, ως καταπραϋντικό του πεπτικού συστήματος, καθώς και κατά της γρίπης και του κρυολογήματος. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων, ανακουφίζει από πονοκεφάλους, και στομαχικές διαταραχές, πονόδοντους και αποστήματα. Ενεργεί επίσης, ως αντιδιαβητικό, εμμηναγωγό αλλά και ως αφροδισιακό.
Φασκόμηλο (salvia fruticosa)
Φυτό που φύεται σε όλη την Ελλάδα.
Το φασκόμηλο με τη μορφή αφεψήματος είναι ιδανικό για την θεραπεία της στοματικής κοιλότητας σε περιπτώσεις όπως, άφτρες, φαρυγγίτιδακαι κατά της ουλίτιδας. Ελαττώνει τα αέρια του εντέρου, είναι διουρητικό και εμμηναγωγό. Επίσης έχει αντιβιοτική, αντιμικροβιακή, αντισπασμωδική δράση. Πάντως η χρήση του πρέπει να γίνεται με σύνεση γιατί υπάρχουν περιπτώσεις δηλητηρίασης από υπερβολική κατανάλωση.
Λαδανιά ή αγκίσαρος (Cistus creticus)
Φυτό που φύεται στην Κρήτη στη περιοχή που περιβάλει το χωριό Σίσσες Μυλλοποτάμου.
Πρόπολη για την μέλισσα. Χρησιμοποιείται ως αφέψημα τα φύλα του και οι βολβοί του. Το σημαντικότερο μέρος του όμως είναι η ρητίνη που βγάζουν τα φύλα και τα κλαδιά του με μηχανικό τρόπο με ένα είδος εργαλείου το ''αργαστήρι''. Κατά τους θερινούς μήνες κυρίως το μεσημέρι οι παραγωγοί βγαίνουν για συγκομιδή. Χωρίς να τραυματίζουν το φυτό χτενίζουν με το ''αργαστήρι'' με τα πλαστικά πλέον λουριά του το φυτό (δερμάτινα στο παρελθόν). Έπειτα από δύο ημέρες αφαιρούν την ρητίνη από τις πλαστικές λουρίδες με το ξυστρί και την συγκεντρώνουν. Το όνομα αυτής της ρητίνης είναι Αλάδανος ή Λάβδανο. Παρουσιάζει ισχυρή αντιμικροβιακή και αντιλευχαιμική δράση και οι Μυλοποταμίτισες το χρησιμοποιούσαν ως υπόθετο κατά του καρκίνου της μήτρας. Επίσης έχει καλά αποτελέσματα κατά της αυπνίας του πονόδοντου και του τετάνου. Με τους καρπούς του φυτού φτιάχνεται ένα αφέψημα που σταματά τις εντερικές διαταραχές. Με τα φύλλα παρασκευάζεται ένα αρωματικό, διεγερτικό και καταπραϋντικό αφέψημα. Παλαιότερα οι αρτοποιοί το έβαζαν στους φούρνους τους για να αρωματίζουν το ψωμί και εξάγεται ακόμα στις αραβικές χώρες για χρήση ως θυμίαμα.
Μαντζουράνα (origanum microphyllum)
Μαλοτήρα (sideritis syriaca)
Ένα είδος τσαγιού του βουνού που φύεται σε ξηρά και άγονα μέρη όπως τα βουνά της Κρήτης.
Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούταν στην επούλωση τραυμάτων από μέταλλα εξ' ου και το λατινικό sideritis. Με την σημερινή ονομασία απαντάται σε ενετικά κείμενα ως male-(ασθένια)-tirare-(σύρω). Συλλέγεται κατα την περίοδο της ανθοφορίας του το Ιούλιο και καταναλώνεται ως αφέψημα. Θεωρείται ότι, έχει καταπραϋντική δράση για το στομάχι είναι διουρητικό και βοηθάει στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων των κρυολογημάτων.
Θρούμπα ή θρύμπα ή θρούμπι (satureja thymbra)
Πολυετής θάμνος που φύεται κυρίως σε ξηρά και άγονα μέρη όπως επίσης σε δάση και φαράγγια.
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο, η ίδια περίοδος είναι και η περίοδος συγκομιδής. Θεωρείται ως φαρμακευτικό φυτό και ως μελισσοκομικό φυτό. Η οσμή του μοιάζει πολύ με το θυμάρι και τη ρίγανη. Χρησιμοποιείται στην μαγειρική ως αντιοξειδωτικό σε βαριά κυρίως φαγητά και φαγητά με πολύ λίπος. Θεωρείται πως επιδρά θετικά σε άτομα με διαταραχές της όρεξης και δρα ως καταπραϋντικό στους ρευματικούς πόνους.
Θυμάρι ή αγριοθύμαρο (coridothymus capitalus)
Φυτό που φύεται σε ξηρά μέρη κυρίως.
Ανθίζει από τον Ιούνιο ως τον Ιούλιο και έχει την ίδια περίοδο συγκομιδής. Στην Κρήτη υπάρχουν δύο είδη θυμαριού αυτό με τα λευκά άνθη και αυτό με τα γαλάζια. Η σημασία του στην μελισσοκομία είναι αδιαπραγμάτευτη καθώς από τα άνθη του προκύπτει το περιβόητο θυμαρίσιο μέλι. Κύριο συστατικό του είναι η θυμόλη ως αιθέριο έλαιο στα φύλα και τα άνθη του Το θυμάρι λειτουργεί ως αντισηπτικό διουρητικό αντιπαρασιτικό και ως αντιπυρετικό. Χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία και στα σκευάσματα προστασίας των δοντιών και των ούλων. Στη μαγειρική χρησιμοποιείται σε μικρές ποσότητες σαν αρωματικό και ως λιποδιαλυτής σε λιπαρά φαγητά. Καταναλώνεται ως αφέψημα σε πολύ μικρές ποσότητες με άλλα βότανα.
Φλαμούρι ή Φιλύρα ή Τίλιο (Tilia cordata)
Δέντρο που ευδοκιμεί σε ορεινές περιοχές της Κρήτης,
σε μικρούς αριθμούς, σε αντίθεση με τα δάση της Ηπείρου και της Μακεδονίας. Υπεραιωνόβιο δέντρο που φτάνει τα 30 μέτρα ύψος, με μαλακό ξύλο που χρησιμοποιείται στη ξυλογλυπτική, δημιουργεί ταξιανθίες το Μάιο ως τον Ιούνιο και καρδιόσχημα φύλα. Τα άνθη του χρησιμοποιούνται ως αφέψημα που θεωρείται καταπραϋντικό για το στομάχι μαλακτικό, σπασμολυτικό εφιδρωτικό και αποχρεμπτικό. Πολλά δέντρα φλαμουριάς υπήρχαν κατά την Μινωική εποχή και ιδιαίτερα στην δυτική Κρήτη. Πλέον τα συναντάμε σπάνια σε καλλιέργειες ιδιωτικής -κυρίως- καλλιέργειας και χρήσης.
Χαμομήλι (marticaria chamomila)
Μονοετές ποώδες φυτό που φύεται σε όλη την Ευρώπη και ανθίζει από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο.
Η συγκομιδή του γίνεται στην ίδια περίοδο με αυτή της ανθοφορίας. Θεωρείται ως ένα από τα σπουδαιότερα βότανα καθώς λειτουργεί καλά στον καθαρισμό του δέρματος, κατά της δυσπεψίας, κατά των νευρικών διαταραχών και κατά της αϋπνίας. Χρησιμοποιείται πολύ στην κοσμετολογία ως αρωματικό, στην μαγειρική, στις σαλάτες και την ζαχαροπλαστική ως άρτυμα.
Δεντρολίβανο ή Αρισμαρί (rosmarinus officinalis)
Αρωματικός πολυετής αειθαλείς θάμνος με κυανά άνθη.
Το συγκεκριμένο είδος ονομάζεται και φαρμακευτικό. Από τα φύλα εξάγεται ένα υγρό που χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική για την αντιμετώπιση των ρευματισμών, ως αντιβηχικό και για διάφορους ερεθισμούς της στοματικής κοιλότητας. Από τους βλαστούς του εξάγεται αιθέριο έλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιεία, την σαπωνοποιεία και με κατάλληλη επεξεργασία στην παρασκευή εντομοκτόνων. Το δενδρολίβανο χρησιμοποιείται ευρέως στην κρητική κουζίνα σε διάφορες συνταγές αλλά και στην ζαχαροπλαστική σε γλυκά του κουταλιού.
Δάφνη (laurus nobilis)
Πολυετές θανμώδές ή δενδρώδες φυτό που ευδοκιμεί σε ασβεστολιθικά και καλά αρδευόμενα εδάφη.
Στην μυθολογία της αρχαίας Ελλάδας αναφέρεται ότι η μάντης Πυθία μασούσε φύλα δάφνης για να μπει σε κατάσταση νιρβάνας και να δώσει χρησμούς και προφητείες. Χρησιμοποιείται στην κοσμετολογία ως αρωματικό. Το αφέψημα του χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλα βότανα για την ανακούφιση από ρευματισμούς και για την αποκατάσταση στις θλάσεις των μυών. Το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από φύλα και καρπούς (δαφνέλαιο) χρησιμοποιείται στην παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Τα φύλα της δάφνης λόγω της καταπραϋντικής δράσης τους για το στομάχι, σε συνδυασμό με το ευχάριστο άρωμα τους, χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στην μαγειρική, στην συσκευασία ξηρών καρπών όπως της σταφίδας και των αποξηραμένων σύκων.
Βασιλικός (ocimum basilicum)
Πολυετές ποώδες φυτό που φύεται σε όλη την Ευρώπη.
Τα φύλα του έχουν εξαιρετικό άρωμα και η γεύση του είναι πολύ ήπια και ευχάριστη. Χρησιμοποιείται πολύ στην μαγειρική ως άρτυμα σε διάφορες συνταγές. Εμβαπτίζεται σε λάδι και συνοδεύει άριστα τις σαλάτες μας και τα λευκά τυριά. Έχει καταπραϋντική δράση ως αφέψημα στις νευρικές ημικρανίες, στο έντερο και λειτουργεί ως χωνευτικό. Το εκχύλισμα βασιλικού λειτουργεί θεραπευτικά στις στοματίτιδες, στον επιχείλιο έρπητα , κατά της τυπικής ναυτίας αλλά και της ναυτίας της εγκυμοσύνης.originalcrete
