Ύσσωπος ο Φαρμακευτικός (Hyssopus officinalis)

Hyssopus officinalis

Ετυμολογία: ύσσωπος: [ύδωρ + ωψ (καθαριστικό προσώπου) > υδατωπος > ύδτωπος > ύσσωπος (δτ>ττ>σσ)]

Είναι βοτανώδες φυτό του γένους Hyssopus, εγγενές στην Νότια Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την περιοχή γύρω από την Κασπία Θάλασσα. Λόγω των ιδιοτήτων του ως αντισηπτικό, ανακουφιστικό του βήχα και αποχρεμπτικό, συνήθως χρησιμοποιείται ως φαρμακευτικό φυτό.

Ένα φυτό ονόματι ύσσωπος, χρησιμοποιείται από την κλασική αρχαιότητα.  Η ονομασία του είναι μια άμεση προσαρμογή από το αρχαίο Ελληνικό ὕσσωπος. 

Η Εβραϊκή λέξη אזוב (ezov, esov ή esob) και η Ελληνική λέξη ὕσσωπος πιθανόν μοιράζονται μια κοινή (άγνωστη) καταγωγή. 

Η ονομασία ύσσωπος (hyssop), εμφανίζεται ως μετάφραση του ezov σε ορισμένες μεταφράσεις της Αγίας Γραφής, ιδιαιτέρως στο στίχο 9 του Ψαλμού 50:
Ψαλμός 50ός: «Ἐλέησόν με, ὁ Θεός»

9 ραντιεῖς με ὑσσώπῳ, καὶ καθαρισθήσομαι, πλυνεῖς με, καὶ ὑπὲρ χιόνα λευκανθήσομαι.

Οι ερευνητές προτείνουν ότι οι Βιβλικές αναφορές, δεν αναφέρονται στο φυτό που είναι σήμερα γνωστό ως ύσσωπος, αλλά μάλλον σε ένα από κάποιο αριθμό διαφορετικών βοτάνων, συμπεριλαμβανομένης της Origanum syriacum (Συριακής ρίγανης, συνήθως αναφερόμενης ως "ύσσωπος Βίβλου").

Ο ύσσωπος χρησιμοποιείτο επίσης, στην Αίγυπτο, για την κάθαρση (την εκκλησιαστική κάθαρση), όπου, σύμφωνα με τον Χαιρήμονα των Στωϊκό, οι ιερείς τον έτρωγαν με το ψωμί, προκειμένου να εξαγνίσουν αυτό το είδος της τροφής και να το καταστήσουν κατάλληλο για τη λιτή τους διατροφή.

Καλλιέργεια

Αιθέριο έλαιο Υσσώπου (Hyssopus officinalis).

Το είδος στο σύνολό, του είναι ανθεκτικό στην ανομβρία και ανεκτικό του ασβεστώδη, αμμώδη εδάφη. Ευδοκιμεί στις ηλιόλουστες τοποθεσίες και τα θερμά κλίματα.

Καλλιεργητικές ποικιλίες περιλαμβάνουν το «Μπλε Άνθος».

Συγκομιδή
Υπό τις καλύτερες δυνατές καιρικές συνθήκες, το βότανο ύσσωπος συλλέγεται δύο φορές το χρόνο, μία φορά στο τέλος της άνοιξης και ακόμα μια φορά στις αρχές του φθινοπώρου. Τα φυτά κατά προτίμηση συγκομίζονται όταν είναι σε ανθοφορία, ώστε να συλλέγουν οι ανθοφόρες άκρες.

Μόλις κοπούν οι μίσχοι, συλλέγονται και ξηραίνονται είτε στοιβαζόμενοι σε παλέτες, ώστε να επιτραπεί η αποστράγγισή τους ή αναρτώνται δια να ξηρανθούν. 

Η πραγματική διαδικασία ξήρανσης πραγματοποιείται σε δροσερό, ξηρό και καλά αεριζόμενο χώρο, όπου τα υλικά ανακινούνται αρκετές φορές, ώστε να διασφαλιστεί το ομοιόμορφο στέγνωμα. 

Τα αποξηραμένα βότανα, φυλάσσονται από την έκθεση στον ήλιο, για την πρόληψη αποχρωματισμού και οξείδωσης. 

Η διαδικασία αποξήρανσης διαρκεί περίπου έξι ημέρες στο σύνολό της. 

Μόλις αποξηρανθούν, τα φύλλα αφαιρούνται και τα δύο συστατικά, τα φύλλα και τα άνθη, ψιλοκόβονται. 

Το τελικό αποξηραμένο προϊόν, ζυγίζει το ένα τρίτο του αρχικού νωπού βάρους και μπορεί να αποθηκευτεί έως και 18 μήνες.

Χρήσεις
Το φρέσκο βότανο συνήθως χρησιμοποιείται στην μαγειρική. Το αιθέριο έλαιο του υσσώπου, μπορεί να ληφθεί δια του ατμού και σε μικρότερο βαθμό χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα.

Το φυτό χρησιμοποιείται συνήθως από τους μελισσοκόμους για να παραχθεί ένα πλούσιο και αρωματικό μέλι.

Τα φύλλα του βοτάνου υσσώπου, χρησιμοποιούνται ως αρωματικό καρύκευμα. Τα φύλλα έχουν μια ελαφρώς πικρή γεύση λόγω της τανίνης και ένα έντονο άρωμα μέντας. Λόγω της εντάσεώς του, χρησιμοποιείται μετρίως στη μαγειρική. Το βότανο χρησιμοποιείται επίσης για τον αρωματισμό λικέρ και αποτελεί μέρος της επίσημης διαμόρφωσης τουChartreuse.

Φαρμακευτικές χρήσεις
Ως αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό, ο ύσσωπος είναι αντισπασμωδικό, αντιμυκητιασικό, αντισηπτικό, αντιβιοτικό, τονωτικό, στυπτικό, στομαχικό καθώς επίσης διαλύει τα αέρια του στομάχου. 

Το φυτό έχει τη δυνατότητα να μειώσει τον πυρετό. Το τσάι του χρησιμοποιείται για γαργάρες καθώς η αναλγητική δράση του βοτάνου καταπραΰνει από τον βήχα και τον πονόλαιμο, όπως επίσης, είναι καλό για την καρδιά. 

Τέλος, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα καθώς είναι διουρητικό και φυσική θεραπεία για το οίδημα. Οι δε διουρητικές του ιδιότητες, προκαλούν συχνουρία, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην μείωση της αρτηριακής πίεσης, καθώς ξεπλένει τις τοξίνες από το σώμα.

Ως φαρμακευτικό βότανο, ο ύσσωπος έχει ανακουφιστικές, αποχρεμπτικές και αντιβηχικές ιδιότητες. 

Το φυτό περιλαμβάνει τα χημικά thujone και φαινόλη, στα οποία προσδίδονται αντισηπτικές ιδιότητες.

Οι υψηλές συγκεντρώσεις thujone και των χημικών ουσιών που διεγείρουν το κεντρικό νευρικό σύστημα, μπορεί να προκαλέσουν επιληπτικές αντιδράσεις, όταν λαμβάνονται σε αρκετά υψηλές δόσεις. 

Το αιθέριο έλαιο υσσώπου, μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, ακόμα και χαμηλές δόσεις (2-3 σταγόνες), μπορεί να προκαλέσει σπασμούς στα παιδιά.

Το τσάι από ύσσωπο, βοηθά και τις γυναίκες με προβλήματα στην έμμηνο ρύση τους. Το τσάι μπορεί να βοηθήσει μια γυναίκα με ακανόνιστο κύκλο να ξανά επανέλθει στον φυσιολογικό της κύκλο. Επίσης, ο ύσσωπος μπορεί να συμβάλει στη μείωση μερικών συμπτωμάτων της έμμηνου ρύσεως.

Έχει επίσης χρησιμοποιηθεί, στη συνταγοποίηση οφθαλμικών σταγόνων και στοματικού διαλύματος.

Το βότανο ύσσωπος, έχει επίσης παρατηρηθεί να διεγείρει το γαστρεντερικό σύστημα.

wikipedia

Η Πασχαλιά

Είναι θάμνος ή δένδρο φυλλοβόλο, με ταχεία ανάπτυξη που μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 5μ. και σε διάμετρο τα 3μ. Έχει μεγάλα, βαθυπράσινα και σε σχήμα καρδιάς φύλλα και οφείλει το όνομα της, στο γεγονός ότι ανθίζει για 20 έως 30 ημέρες κοντά στο Πάσχα. 

Πρόκειται για ένα ανθεκτικό και σκληροτράχηλο φυτό που μεταφυτεύεται εύκολα και δεν έχει πολλές απαιτήσεις σε φροντίδα, νερό και λιπάσματα. Αναπτύσσεται σε έδαφος ουδέτερο και καλά αποστραγγισμένο.

Χρειάζεται ήλιο και μπορεί να φυτευτεί τόσο σε πεδινές, όσο και σε πιο βόρειες περιοχές, καθώς είναι ανθεκτική στο κρύο. Αντέχει μέχρι τους -20ο C και είναι επίσης ανθεκτική το καλοκαίρι, αρκεί να ποτίζεται συχνά. Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα, σπόρους και καταβολάδες.

Υπάρχουν εκατοντάδες ονομαστές ποικιλίες πασχαλιάς όπως επίσης και άλλα είδη του γένους Syringa. Οι γνωστές ποικιλίες της πασχαλιάς διακρίνονται από το σχήμα, το χρώμα και το μέγεθός τους. Τα χρώματα αρχίζουν από το κατάλευκο, το κίτρινο μέχρι το σκούρο μωβ. Μερικές είναι δίχρωμες. Οι ποικιλίες επίσης, διαφέρουν και ως προς το άρωμα και την περίοδο της άνθισής τους που διαρκεί από την αρχή έως το τέλος της άνοιξης.

Ανάλογα με το είδος και την ποικιλία, τα αρωματικά της λουλούδια βγαίνουν σε μεγάλες και εντυπωσιακές, κωνικές ταξιανθίες. Λέγεται πως αν ο χειμώνας είναι βαρύς, η πασχαλιά θα βγάλει πολλά άνθη. Αν πάλι, είναι ελαφρύς, θα βγάλει λιγότερα. Γενικά, είναι φυτό που δεν αντιμετωπίζει προβλήματα με ασθένειες και εχθρούς.

Οι Πασχαλιές έχουν ένα λεπτό άρωμα που πολλοί περιγράφουν ως μια μυρωδιά ενός τριαντάφυλλου που αναμειγνύεται με μια υποψία της βανίλιας. Είναι ιδανικό φυτό για κήπους αλλά και για γλάστρα που όμως θα πρέπει να είναι μεγάλη.

Συστατικά
Τα λουλούδια της πασχαλιάς, όπως και κάποια άλλα είδη λουλουδιών, περιέχουν στα πέταλά τους μεγάλες ποσότητες αλκαλοειδών που έχουν αντιφλεγμονώδη και αναλγητική δράση.

Ιστορία και παράδοση

Η Πασχαλιά ήταν πολύ γνωστή από την αρχαιότητα. Η Ελληνική Μυθολογία αναφέρει ότι κάποτε υπήρχε μια πανέμορφη Νύμφη ή Σειρήνα που ο θεός Πάνας ερωτεύτηκε παράφορα. Η Νύμφη για να γλυτώσει από το θεό που την κυνηγούσε, μεταμόρφωσε τον εαυτό της σε αρωματικό θάμνο, τη γνωστή μας πασχαλιά.

Στη γλώσσα των λουλουδιών, τα μωβ άνθη της Πασχαλιάς συμβολίζουν τα πρώτα συναισθήματα της αγάπης, ενώ το λευκό αντιπροσωπεύει την νεανική αθωότητα.

Η πασχαλιά θεωρείται ένα πνευματικό φυτό που με το άρωμά του προάγει την σωματική, συναισθηματική και πνευματική θεραπεία.

Πολλοί χριστιανικοί μύθοι έχουν γραφτεί για την πασχαλιά. 

Ένας από αυτούς λέει ότι η πασχαλιά πρόσφερε τον ίσκιο της στην Παναγία μαζί με τον Ιωσήφ και το μικρό Χριστό, όταν φυγαδεύτηκαν στην Αίγυπτο για να τον σώσουν από το διωγμό του Ηρώδη. 

Η Παναγία το ευλόγησε, να μοσχοβολάει και να είναι πάντα γεμάτο με πανέμορφα λουλούδια. Ωστόσο το όνομά της η πασχαλιά το πήρε αργότερα. Όπως λέει ο μύθος, όταν σταυρώθηκε ο Ιησούς στο Γολγοθά, εκεί κοντά είχε φυτρώσει αυτό το δένδρο, που βλέποντας τη Σταύρωσή Του, από τη θλίψη του, μαράζωσε και μαράθηκε.

Τρεις μέρες αργότερα, μετά την Ανάσταση, το μικρό δένδρο ζωντάνεψε και μάλιστα γέμισε με πανέμορφα μωβ λουλούδια, για να γιορτάσει και αυτό, το χαρμόσυνο γεγονός. Αυτός είναι και ο λόγος που ονομάσθηκε πασχαλιά.

Η πασχαλιά χρησιμοποιείται πολύ, για τον στολισμό του Επιταφίου και της εκκλησίας τη Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς «ντύνεται» στο μωβ, βαμμένη με τη θλίψη της Μεγάλης Παρασκευής, κατά μία άλλη χριστιανική παράδοση, ενώ άλλες είναι λευκές για την ημέρα της Ανάστασης.

Θεραπευτικές δράσεις και χρήσεις
-Τα λουλούδια της Πασχαλιάς είναι γνωστά για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες Η μυρωδιά της είναι καταπραϋντική και χρησιμοποιείται από την Αρωματοθεραπεία, για προβλήματα άγχους και κατάθλιψης.

-Είναι αντιπυρετική, τονωτική και κατάλληλη, για όσους υποφέρουν από δυσπεψίες, φούσκωμα και διάρροια.

-Καταπολεμά τους ρευματισμούς.

-Το έλαιο της πασχαλιάς, εκτός από το ότι είναι αφροδισιακό, βοηθά στη χαλάρωση του νευρικού και μυϊκού συστήματος.

Άλλες δράσεις
Στη θεραπευτική μαγεία χρησιμοποιείται σαν έλαιο αποκατάστασης και επαναφοράς και γενικά σαν συστατικό φίλτρων που έχουν να κάνουν με το γάμο, τις ερωτικές σχέσεις και την ένωση των εραστών.

Παρασκευή
Για ρευματισμούς και τις πονεμένες αρθρώσεις, φτιάξτε την ακόλουθη συνταγή.

Σε ένα γυάλινο βάζο ρίξτε 100 γρ. άνθη πασχαλιάς και προσθέστε ½ λίτρο ελαιόλαδο. Κλείστε αεροστεγώς το βάζο και τοποθετείστε το στον ήλιο για 15 μέρες. Στη συνέχεια, σουρώστε το περιεχόμενο, πιέζοντας καλά τα άνθη, για να πάρετε τις πολύτιμες ουσίες τους. Τρίψτε τα πονεμένα σημεία πρωί και βράδυ.

Το έλαιο της πασχαλιάς μπορεί να καεί σε ειδικό αρωματιστή ή να φορεθεί στο σώμα, πάντοτε διαλυμένο σε κάποιο έλαιο βάσης ή νερό και ποτέ κατευθείαν στο σώμα. Μπορεί επίσης να αρωματίσει τα κεριά.

Προσοχή: Το παραπάνω άρθρο έχει ενημερωτικό σκοπό. 

Πριν χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συνταγή ή πριν αλλάξετε τις διατροφικές σας συνήθειες, ζητήστε τη γνώμη του κατάλληλου επαγγελματία υγείας ή διατροφολόγου. 

Εάν λαμβάνετε φαρμακευτική αγωγή, βεβαιωθείτε ότι δεν υπάρχουν παρενέργειες.

enallaktikidrasi

Αγιόκλημα

Το αγιόκλημα ή αλλιώς αιγόκλημα είναι ένας αειθαλής αναρριχητικός θάμνος με πολύ όμορφα άσπρο-κίτρινα άνθη. Τα άνθη του είναι γνωστά γιατί έχουν σχήμα σάλπιγγας με ευωδιαστό άρωμα και διακοσμητικούς καρπούς, τούς οποίους τα πουλιά βρίσκουν απολαυστικούς.

Τα άνθη του παράγονται για όλη σχεδόν τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στην αρχή τα άνθη του είναι λευκού χρώματος, στην συνέχεια κιτρινίζουν και τέλος γίνονται ένας μαύρος σφαιρικός καρπός, έχουν μήκος 1-2 ίντσες. Τα φύλλα του είναι απλά, αντικριστά, έχουν οβάλ, στενόμακρο σχήμα που μοιάζει με φτερό, είναι ημι-αειθαλή, μπορούν να παραμείνουν στο θάμνο για όλη τη διάρκεια του χρόνου και φθάνουν περίπου τις 3 ίντσες μήκος. Μεγαλώνει πλευρικά σε απόσταση 7 με 10 πόδια, και βάθος 3-4 ποδιών.

Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, είναι αρκετά ανθεκτικό και προτιμά τη μερική σκιά από τον πλήρη ήλιο και υγρό χώμα.. Μεγαλώνει πολύ γρήγορα και αργότερα συμπεριφέρεται σαν ζιζάνιο. Οι επεκτατικές του δυνατότητες μπορούν να πνίξουν όχι μόνο τα μικρά φυτά αλλά και μεγάλα δέντρα. Για να αποφευχθεί αυτό θα πρέπει να κλαδεύεται το φθινόπωρο.

Μπορεί να χρησιμοποιειθεί και ως θεραπευτικό βότανο. Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, μαγνήσιο και κάλιο. Τα φύλλα του μπορούν να φαγωθούν σα λαχανικό.

Τα μπουμπούκια και τα λουλούδια του μπορούν να γίνουν σιρόπι. Το αγιόκλημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εναλλακτική ιατρική γιατί είναι αντιβακτηριακό, αντιφλεγμονώδες, αντισπασμωδικό, καθαριστικό, διουρητικό, αντιπυρετικό, και χρησιμοποιείται επίσης για τη μείωση της πίεσης του αίματος.

Οι μίσχοι του χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία οξείας μορφής ρευματοειδής αρθρίτιδας, παρωτίτιδας και ηπατίτιδας. Τα λουλούδια χρησιμοποιούνται για πλύσεις σε φλεγμονές τους δέρματος, μολυσματικές αναφυλαξίες και πληγές.
Τα λουλούδια μαζεύονται νωρίς το πρωί, προτού ανοίξουν και όταν αποξηρανθούν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν βότανο.

Nikos M. Stamatakis
fytognoseis