Από όλους τους φυσικούς πόρους στη γη, υπάρχει ένας χωρίς τον οποίο η ζωή είναι αδιανόητη: το νερό.
Η 22α Μαρτίου εορτάζεται παγκοσμίως ως Ημέρα Νερού και ο Συνήγορος του Πολίτη με την ευκαιρία αυτή επισημαίνει τη συστηματική παράλειψη παρακολούθησης και ελέγχου της ποιότητας του πόσιμου νερού, κυρίως από τους μικρούς Δήμους, παρά τα οριζόμενα στην ισχύουσα νομοθεσία, λόγω έλλειψης εξοπλισμένων εργαστηρίων, προσωπικού και πόρων για τη διενέργεια δειγματοληψιών και την αποστολή σε εξοπλισμένα εργαστήρια.Στις περισσότερες υποθέσεις αποδείχθηκε ότι το νερό δεν πληρούσε τα προβλεπόμενα για την προστασία της δημόσιας υγείας, εξαιτίας
α) υψηλού μικροβιακού φορτίου οφειλόμενου στην εισροή λυμάτων λόγω γειτνίασης των αγωγών ύδρευσης είτε με αγωγούς αποχέτευσης ή με απορροφητικούς βόθρους,
β) μη αποτελεσματικής υγειονομικής προστασίας συντήρησης και καθαρισμού των συστημάτων ύδρευσης
γ) μη εφαρμογής συστηματικής και επαρκούς απολύμανσης ιδιαίτερα σε περιπτώσεις μικρών Δήμων.
Σε κάποιες περιπτώσεις, τέλος, διαπιστώθηκε χημική ρύπανση του πόσιμου ύδατος από βιομηχανικές ή αγροτικές δραστηριότητες, αλλά και εισροή θαλάσσιου ύδατος στα υδροφόρα στρώματα λόγω υπεράντλησης.
Τα ανωτέρω προβλήματα εντείνονται εξαιτίας της μη λήψης μέτρων προστασίας (θέσπιση ζωνών προστασίας, συστηματικός έλεγχος των ποιοτικών χαρακτηριστικών των επιφανειακών υδάτων που προορίζονται για πόσιμο) παρά τις προβλέψεις της νομοθεσίας.
Επιπλέον, σε πολλές περιπτώσεις, οι υπεύθυνοι ύδρευσης προκειμένου να επιλύσουν άμεσα το πρόβλημα επάρκειας ύδατος προχωρούν στη διάνοιξη γεωτρήσεων χωρίς άδεια και χωρίς έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Διαπιστώθηκε ακόμα ότι δρομολογούνται έργα αξιοποίησης υδάτινων πόρων χωρίς να έχει προηγηθεί περιβαλλοντική αδειοδότηση και χωρίς αυτά να εντάσσονται σύμφωνα με το νόμο σε κάποιο πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης.
Επισημαίνεται ότι στην περίπτωση επικινδυνότητας του νερού που προορίζεται για ανθρώπινη κατανάλωση οι ίδιες οι δημόσιες αρχές έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν τους ενδιαφερόμενους καταναλωτές, να λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα για να προστατευθεί η ανθρώπινη υγεία και να δίνουν οδηγίες για την προστασία των καταναλωτών. Στην περίπτωση αυτή η υποχρέωση ενημέρωσης του κοινού με πρωτοβουλία της διοίκησης πηγάζει απευθείας από τις σχετικές διατάξεις (ΚΥΑ Υ2/2600/2001).
Οι πολίτες βέβαια έχουν δικαίωμα διαρκούς πρόσβασης στα σχετικά στοιχεία, ανεξαρτήτως επικινδυνότητας (Κώδικας Διοικητικής Διαδικασίας, αλλά και ΚΥΑ Η.Π. 11764/653/2006).
Χαρακτηριστικά παραδείγματα υποθέσεων του Συνηγόρου του Πολίτη:
- Βλ. ετήσια έκθεση 2004 «Έργα ύδρευσης»
- Παράλειψη υγειονομικού ελέγχου και ενημέρωσης των δημοτών, σε δίκτυο ύδρευσης στο Δήμο Ελλομένου της Λευκάδας, όπου διαπιστώθηκε ότι η ποιότητα του πόσιμου νερού σε ορισμένα δημοτικά διαμερίσματα ήταν ακατάλληλη προς πόση λόγω του υψηλού μικροβιακού φορτίου. Ακολούθησε πειθαρχική και εισαγγελική έρευνα.
- Ποιότητα πόσιμου νερού, παράνομες συνδέσεις οικιακών λυμάτων στους αγωγούς όμβριων υδάτων και διάνοιξη υδρευτικής γεώτρησης μέσα σε περιοχή Natura σε δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Φαλάνθου Αρκαδίας, χωρίς να ακολουθηθεί η διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Ο Δήμος διαβεβαίωσε την Αρχή ότι ελήφθησαν μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού, η παλαιά γεώτρηση επιχωματώθηκε και διανοίχτηκε νέα γεώτρηση με τη διαδικασία της περιβαλλοντικής αδειοδότησης. Η παρακολούθηση της ποιότητας του νερού συνεχίζεται από το Δήμο με την επίβλεψη της Νομαρχίας.
- Παραλείψεις στην έκδοση άδειας διάνοιξης και εκμετάλλευσης γεώτρησης στο Δήμο Πυθαγορείου Σάμου. Η Διεύθυνση Υδάτων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου κοινοποίησε στο Συνήγορο του Πολίτη την ανάκληση της απόφασης του Νομάρχη Σάμου για χορήγηση της εν λόγω άδειας διότι 1. στα δικαιολογητικά που προσκομίστηκαν δεν υπήρχε ακριβής καταγραφή των υφιστάμενων υδροληψιών ακτίνα 200 μέτρων…2…η άδεια εκδόθηκε χωρίς να τηρηθεί η διαδικασία Έγκρισης Περιβαλλοντικών όρων.
- Επιβάρυνση ποιότητας πόσιμου νερού στα υδραγωγεία και στις βρύσες κατανάλωσης σε ορισμένα δημοτικά διαμερίσματα (Τσαγκαράδας και Αϊ-Γιάννη) στον Δήμο Μουρεσίου. Έλλειψη πληροφόρησης του κοινού περί ακαταλληλότητας του πόσιμου νερού από το Δήμο Μουρεσίου. Μετά από την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Δήμος ενημέρωσε τις αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες για το πρόβλημα.
- Θαλάσσια ρύπανση στην περιοχή της Σούγιας στη νοτιοδυτική Κρήτη εξαιτίας της διάθεσης ανεπεξέργαστων αστικών λυμάτων από τον Δήμο Πελεκάνου στη θάλασσα της Παλαιοχώρας, η οποία έχει διακριθεί με «Γαλάζια Σημαία». Μετά από την παρέμβαση του Συνηγόρου του Πολίτη, ο Δήμος παρέσχε στοιχεία για τις τιμές των μικροβιολογικών παραμέτρων, προχώρησε στην εκπόνηση μελέτης από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών για τον έλεγχο της ρύπανσης στην ευρύτερη θαλάσσια ζώνη της Παλαιοχώρας και στην έγκριση περιβαλλοντικών όρων για το έργο του βιολογικού καθαρισμού για τον Δήμο Πελεκάνου.
