Friday 28 August 2009

Η λίμνη με τα Νούφαρα: Κλωντ Μονέ - Νούφαρα Nymphaea caerulea (αιγυπτιακό μπλε νούφαρο)

Η μικρή του λίμνη στο Εschede της Γερμανίας κάθε μέρα, για περίπου έξι ώρες, γίνεται θάλασσα από νούφαρα.
Η ομορφιά του συγκεκριμένου λουλουδιού έχει συγκινήσει μεγάλες προσωπικότητες - θυμάστε τους πίνακες με τα νούφαρα του Μονέ;- και επιπλέον έχει δημιουργήσει ιστορικές φιλίες. Ο Ζορζ Κλεμανσό, πρωθυπουργός της Γαλλίας το 1914, επισκέφτηκε τον διάσημο ζωγράφο Κλοντ Μονέ και του πρότεινε να ζωγραφίσει τεράστιες συνθέσεις με νούφαρα. Ήταν μάλιστα τόσο μεγάλοι οι πίνακες, που μέχρι το 1916 ο ζωγράφος αναγκάστηκε να επεκτείνει το εργαστήριό του για να τους στεγάσει. Το 1922 δώρισε τις «Νυμφαίες» στη Γαλλία και σφράγισε τη συμφωνία που υπέγραψε για την παραχώρηση με τη φράση «σαν ένα μπουκέτο λουλούδια». 



Στα νότια του νομού Θεσπρωτίας, ο υδροβιότοπος Καλοδικίου αποτελεί, μέσα στο άγριο τοπίο, άλλον ένα σταθμό για μεταναστευτικά πουλιά και μία από τις προστατευόμενες περιοχές NATURA. 

Τριγυρισμένο από βουνά και από μεγάλους καλαμώνες, προσελκύει πολλά υδρόβια πουλιά (ερωδιούς, πάπιες, ποταμίδες) τα οποία βρίσκουν καταφύγιο στα καλάμια. Επίσης, διάφορα αρπακτικά πουλιά, όπως χρυσαετούς, τσίφτηδες, γερακίνες, που έρχονται από τα γύρω βουνά για να αναζητήσουν την τροφή τους. Στο βόρειο τμήμα του έλους Καλοδικίου, μια μεγάλη έκταση καλύπτεται οπό νούφαρα.
Την άνοιξη, στο τέλος του Μάη που ανθίζουν τα νούφαρα, το θέαμα είναι μοναδικό.

Πώς θα πάτε
Λίγο μετά το Μαργαρίτη, πριν τη διασταύρωση για Πάργα, στο ύψος του οικισμού Μόρι, Παρατηρήστε με κιάλια, ανάμεσα στα καλάμια και στ' άλλα υδρόβια φυτά, θαυμαστά παρυδάτια πουλιά κι ίσως κάποιον μυοκάστορα να λιάζεται.
σας αποκαλύπτεται η υδάτινη επιφάνεια του έλους. Χαρείτε τη θέα από διάφορες θέσεις δίπλα στο δρόμο, ή αφιερώστε λίγο χρόνο για να περπατήσετε στο μονοπάτι γύρω από τον υγρότοπο.

Ο ζωγράφος του μήνα, Κλοντ Μονέ

Η κρίση, η καταξίωση, τα νούφαρα…

1878 και σύννεφα έχουν παρουσιαστεί στην ομάδα των ιμπρεσιονιστών: «Πολύ έχω αηδιάσει και αποκαρδιωθεί από τη ζωή που έκανα εδώ και πολύ καιρό… κάθε μέρα φέρνει νέα βάσανα… Δεν έχω πλέον δύναμη να δουλεύω κάτω από αυτές τις συνθήκες», γράφει ο ζωγράφος.
 
Το 1879 είναι μια δύσκολη χρονιά: πεθαίνουν η Camille και η Margot, το νεαρό και αγαπημένο μοντέλο του Ρενουάρ. Μένει μόνος με δυο παιδιά…
Ακολουθούν χρόνια αποθαρρυντικά, γεμάτα στερήσεις.
Οι φιλονικίες μεταξύ των φίλων ιμπρεσιονιστών οξύνονται, οι ισορροπίες καταστρέφονται.

Το 1883 χάνεται ο δάσκαλος τους, ο Μανέ.
Τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, μετακόμισε στο Ζιβερνύ, ένα χωριό στον ποταμό Επτ, μόλις 65 χλμ μακριά από τη
πρωτεύουσα. Εκεί έζησε με την Αλίς Οσεντέ, ερωμένη του από πολλά χρόνια πριν, με την οποία παντρεύτηκε το 1891.

1886 γίνεται η τελευταία ιμπρεσιονιστική έκθεση, από την οποία αποσύρονται οι Μονέ, Σισλέ και Ρενουάρ. Ο κύκλος αυτός κλείνει και μετά από τρία χρόνια, το 1889, διοργανώνεται μεγάλη ατομική του έκθεση και το φιλότεχνο κοινό μοιάζει να αναγνωρίζει, επιτέλους τον Μονέ, καθώς γίνεται πιο δεκτικό σε καινοτόμα ρεύματα στην Τέχνη.

Εκείνος είναι 68 χρονών, όταν αρχίζει να αντιμετωπίζει προβλήματα με την όρασή του, αναπτύσσοντας καταρράκτη στα μάτια του. Τελικά υποβλήθηκε επιτυχώς σε δύο χειρουργικές επεμβάσεις, γεγονός που του επέτρεψε να συνεχίσει να ζωγραφίζει. Πέθανε τρία χρόνια αργότερα, το
1926, σε ηλικία 86 ετών στο Ζιβερνύ, ως πλούσιος και αναγνωρισμένος ζωγράφος.

Κατά τη διάρκεια της μακρόχρονης ζωής του, ο Μονέ, εργαζόταν σχεδόν ακατάπαυστα, φιλοτέχνησε τεράστιο αριθμό έργων, από τα οποία ωστόσο δεν έμεινε ποτέ ικανοποιημένος Χαρακτηριστικά ας αναφερθούμε στα Νούφαρα της τεχνητής λίμνης του σπιτιού του, τα οποία αποθανάτισε σε περισσότερους από 200 πίνακες.


Κάποιους από αυτούς σας παρουσιάζουμε σήμερα και τους αφιερώνουμε στη Γη, γιατί σήμερα είναι η "μέρα" της, με την ευχή να αφήνουμε εμείς οι άνθρωποι πάνω της τέτοια ίχνη ομορφιάς!
 .
Νούφαρο - Nymphaea spp.
Γνωρίζετε ότι το φυτό Nymphaea caerulea (αιγυπτιακό μπλε νούφαρο) είναι πιθανό υποψήφιο (μεταξύ άλλων) για να είναι το φυτό Λωτός που έτρωγαν οι Λωτοφάγοι στην ομηρική Οδύσσεια;

Νυμφαία είναι το όνομα ενός γένους υδρόβιων φυτών της οικογένειας Nymphaeaceae. Το κοινό όνομα του γένους, το οποίο το μοιράζεται με μερικά άλλα γένη της ίδιας οικογένειας είναι Νούφαρο. 
Τα φύλλα της Νυμφαίας έχουν μια ακτινοειδή χαρακιά από την περίμετρο προς το μίσχο που βρίσκεται στο κέντρο του φύλλου. Υπάρχουν περίπου 50 είδη του γένους που εξαπλώνονται σε όλη την υφήλιο. Σήμερα πολλά από τα νούφαρα που βλέπουμε σε υδρόκηπους είναι υβρίδια.

Το γένος Nymphaea είναι στενά συνδεμένο με το γένος Nuphar (απ' όπου προέρχεται και η λέξη νούφαρο). Η διαφορά τους είναι ότι στη Nymphaea τα πέταλα του άνθους είναι μεγαλύτερα από τα σέπαλα, ενώ στο γένος Nuphar τα πέταλα είναι πολύ μικρότερα από τα 4-6 κίτρινα σέπαλά του. Η ωρίμανση του καρπού τους διαφέρει επίσης, με τον καρπό της Νυμφαίας να βυθίζεται κάτω από την επιφάνεια του νερού αμέσως μετά το κλείσιμο του άνθους, ενώ ο καρπός του Nuphar κρατιέται πάνω από το επίπεδο του νερού για να ωριμάσει.
Τα νούφαρα και ιδιαίτερα τα είδη του γένους νυμφαία είναι εμποτισμένα με την ιστορία και την παράδοση. Το όνομα του γένους Νυμφαία (Nymphaea) είναι αυτό που χρησιμοποίησε ο Θεόφραστος για να περιγράψει αυτά τα φυτά περίπου 300 χρόνια π.Χ. και αναφέρεται στην προτίμηση των αρχαίων  Ελλήνων να αφιερώσουν τα νούφαρα στις ημίθεες παρθένες των νερών, τις Νύμφες. 

Ωστόσο αυτή δεν είναι η αρχαιότερη αναφορά που έχουμε για τα νούφαρα. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι σέβονταν τα νούφαρα του Νείλου, ή Λωτούς όπως τα αποκαλούσαν. Το αιγυπτιακό μπλε νούφαρο Nymphaea caerulea ανοίγει τα άνθη του το πρωί και μετά βυθίζεται στο νερό το σούρουπο. Αντίθετα το αιγυπτιακό λευκό νούφαρο Nymphaea lotus, ανθίζει τη νύχτα και κλείνει τη μέρα. Και τα δύο αυτά είδη νούφαρου θαυμάστηκαν, λατρεύτηκαν, ζωγραφίστηκαν, φαγώθηκαν, καλλιεργήθηκαν και τιμήθηκαν για χιλιάδες χρόνια. 

Η θεά Ίσις λέγεται ότι είχε παρατηρήσει πως τα ριζώματα των νούφαρων τρώγονται. Παραστάσεις με άνθη και φύλλα από νούφαρα αποτυπώθηκαν συχνά σε αρχαία μνημεία, τοιχογραφίες, κεραμικά και έπιπλα. Οι μονάρχες και οι ιερείς της αρχαίας Αιγύπτου ξάπλωναν να ξεκουραστούν σε στρώματα φτιαγμένα από μπλε νούφαρα. Υπάρχουν επίσης αποδεικτικά στοιχεία σε μία ζωγραφική αναπαράσταση σε ένα τάφου του 3000-2500 π.Χ ότι τα νούφαρα καλλιεργούνταν σκόπιμα σε τετράγωνα παρτέρια που κατακλύζονταν από κανάλια νερού. Τα λουλούδια τους ήταν περιζήτητα  για θρησκευτικές τελετές, σαν πρόσφορα στους νεκρούς ή τους θεούς όπως επίσης και σαν αριστοκρατικά δώρα, σαν δείγματα φιλίας και ευημερίας. Απομεινάρια και από τα δύο είδη βρέθηκαν στον τάφο του Φαραώ Ραμσή του ΙΙ.

Αργότερα οι Φαραώ Αμένοφις IV και Ραμσής III (1225 π.Χ) είναι γνωστό ότι είχαν νούφαρα στους κήπους του παλατιού καθαρά για διακοσμητικούς σκοπούς. Η αιτία για τον σεβασμό στα νούφαρα οφείλεται στην πίστη ότι τα όμορφα άνθη των νούφαρων, που ξεπροβάλλουν καθαρά και αγνά από την γλοιώδη λάσπη συμβολίζουν την αγνότητα και την αθανασία.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι συνέδεαν τα μπουμπούκια του φυτού Nymphaea caerulea με την ανδρική σεξουαλικότητα και το ανοιγμένο λουλούδι με την γυναικεία σεξουαλικότητα.
Το άρωμα των αιγυπτιακών νούφαρων θεωρείτο θεραπευτικό, τα λουλούδια προσθέτονταν σε κρασί για να δημιουργήσουν ένα παραισθησιογόνο ευφορίας. 
Τα λουλούδια του νούφαρου επίσης χρησίμευαν για να φέρουν σε έκταση τους μάγους-θεραπευτές με σκοπό την θεραπεία σε πνευματικό επίπεδο, όπως σαν βοηθητικός οδηγός των ψυχών των νεκρών. Στην πραγματικότητα αυτό το φυτό είναι γενικά συνδεμένο με πένθιμες τελετές στην αιγυπτιακή τέχνη, όπου συμβόλιζε την αναγέννηση.  
Μέχρι πρόσφατα πιστεύονταν ότι η σημασία της χρήσης του φυτού Nymphaea caerulea ήταν καθαρά συμβολική. Ωστόσο τώρα γνωρίζουμε ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι και άλλοι λαοί λάτρευαν το φυτό όχι μόνο για την ομορφιά του αλλά και για τις τοξικές του ιδιότητες. Όταν μούλιαζαν τα μπλε νούφαρα σε ζεστό νερό ή κρασί που έπιναν (και πιθανόν όταν τα κάπνιζαν) βρίσκονταν σε κατάσταση ονειρώδους ευφορίας.

Δεν έχουν βρεθεί ψυχοδραστικά χημικά στο λουλούδι του νούφαρου, ωστόσο υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι κάτι ενεργοποιείται όταν το λουλούδι μουλιάζει σε κρασί για λίγες μέρες. Τα αποτελέσματα περιγράφονται σαν ευφορικά και ηρεμιστικά. Αυτά τα ψυχοδραστικά αποτελέσματα καθιστούν το φυτό Nymphaea caerulea πιθανό υποψήφιο (μεταξύ αρκετών άλλων) για να είναι το φυτό του Λωτού που έτρωγαν οι Λωτοφάγοι στην ομηρική Οδύσσεια.
Στη σύγχρονη εποχή το όνομα Λωτός  χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για τα νούφαρα του είδους Nelumbo nucifera το οποίο ονομάζεται ιερός λωτός και μερικές φορές εσφαλμένα αιγυπτιακός λωτός. Το είδος Nelumbo nucifera δεν είναι ενδημικό της Αιγύπτου. 

Στην πραγματικότητα προέρχεται από την νοτιοανατολική Ασία, χρησιμοποιείται στην Ασιατική κουζίνα και είναι ιερό φυτό του Ινδουισμού και του Βουδισμού. Συχνά απαντάται κοντά σε ναούς και μνημονεύεται σαν ιερό φυτό στην Κίνα και την Ιαπωνία. Στην Κίνα τα νούφαρα πιστεύεται ότι καλλιεργήθηκαν για πολλά χρόνια. Το ίδιο ισχύει και για την Ιαπωνία. Το είδος Nelumbo nucifera μεταφέρθηκε στην περιοχή του Νείλου από τους Ρωμαίους πιθανόν σαν φαγώσιμο.

Πηγές:

No comments:

Post a Comment