Γιατί με μια νεροποντή πνίγεται η Αττική;

Η ανάπτυξη της πόλης και οι διαδρομές των ρεμάτων.

“… οι Έλληνες απέφευγαν να χαράξουν δρόμους, σε κάθε περίπτωση που το νερό είχε την καλοσύνη να αναλάβει αυτό το έργο. Σε τούτη τη χώρα,όπου ο άνθρωπος ελάχιστα αντιτίθεται στη δουλειά που κάνει η φύση, οι χείμαρροι είναι δρόμοι βασιλικοί, τα ρυάκια δρόμοι επαρχιακοί και τα χαντάκια δρόμοι κοινοτικοί. Οι καταιγίδες έχουν αναλάβει το έργο των μηχανικών που κατασκευάζουν γέφυρες κ’ η βροχή συντηρεί, χωρίς έλεγχο, τους δρόμους μεγάλης και μικρής κυκλοφορίας”

(Ε. Αμπού, 1968, Ο βασιλεύς των ορέων, Αθήνα: 

Γαλαξίας, μτφ. Α. Φραγκιά, γαλλική έκδοση 1853)

Το νερό υπήρξε ιστορικά μια καθοριστική παράμετρος για τη χωροθέτηση οικισμών στην Αττική. Η ευνοϊκή μορφολογία του εδάφους και σημαντικές φυσικές πηγές συνέβαλαν στο σχηματισμό ενός μεγάλου αριθμού ρεμάτων, από τα οποία σήμερα δεν μπορούν να εντοπιστούν περισσότερα από το 10% (περίπου 70 από τα 700). Το εύφορο έδαφος κοντά στα ρέματα προσέλκυσε ανθρώπινους οικισμούς από την αρχαιότητα. 

Κατά την αρχαιότητα τα ρέματα και τα ποτάμια εθεωρούντο ιεροί χώροι και πολλά ιερά έχουν βρεθεί κατά μήκος των διαδρομών τους. Ήταν περιοχές για ειρηνικούς περιπάτους και αναψυχή. Μάλιστα ο Πλάτωνας αναφέρεται στην ομορφιά του τοπίου του Ιλισσού, όπου ο Σωκράτης έκανε φιλοσοφικές συζητήσεις με τους μαθητές του.

Μέχρι περίπου το πρώτο τέταρτο του 19ου αιώνα, οι όχθες των ρεμάτων και των ποταμών διατηρούσαν το χαρακτήρα τους ως “φύση” και ως χώροι αναψυχής για τους κατοίκους της πόλης. Το τοπίο της Αττικής δεν είχε σημαντικά αλλοιωθεί και ένα πυκνό δίκτυο ρεμάτων αποτελούσε σημαντικό χαρακτηριστικό του. Με την ίδρυση του ανεξάρτητου ελληνικού κράτους και, ειδικότερα, με την επιλογή της Αθήνας ως πρωτεύουσας, το πρόσωπο της Αττικής μεταβλήθηκε ταχύτατα, τόσο που σήμερα δεν αναγνωρίζεται και οι διαδρομές των ρεμάτων δεν διακρίνονται, ούτε βέβαια μπορούν να τις ακολουθήσουν οι φυσιολάτρες περιπατητές.

Η κερδοσκοπία στη γη και η εξαφάνιση των ρεμάτων
Τρεις χρονικές τομές στην ιστορία της Αθήνας είναι σημαντικές για να κατανοήσει κανείς, αφ’ ενός τις διαδικασίες ανάπτυξης της πόλης και αφ’ ετέρου την τύχη των ρεμάτων ως τμήματος της φύσης μέσα στην πόλη: η επιλογή της Αθήνας ως πρωτεύουσας του ανεξάρτητου κράτους το 1834. η εγκατάσταση των προσφύγων από τη Μικρά Ασία μετά το 1922. και η μεταπολεμική ανοικοδόμηση.

Η νέα πρωτεύουσα
Την εποχή που ιδρύθηκε το ανεξάρτητο ελληνικό κράτος το 1830, Η Αθήνα ήταν ένας μικρός οικισμός 9.000 κατοίκων, οι περισσότεροι από τους οποίους την είχαν εγκαταλείψει στην διάρκεια του πολέμου και άρχιζαν τότε να επιστρέφουν στις εστίες τους. Όμως η Αθήνα έπαιζε ένα σημαντικό ιδεολογικό ρόλο ως λίκνο της δημοκρατίας και ως σύμβολο ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος έπρεπε με κάθε μέσο να αποσυνδεθεί από την οθωμανική παράδοση. Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Αθήνα ήταν η κατ’ εξοχήν θέση για την πρωτεύουσα του νέου κράτους (Ο Τσιώμης λέει πως, ακόμη κι αν δεν υπήρχε, θα έπρεπε να επινοηθεί).

Στη σύντομη περίοδο ανάμεσα στο 1830 και το 1831, η γη στην Αττική άλλαξε χέρια, από τις οθωμανικές ιδιωτικές και δημόσιες ιδιοκτησίες στους Έλληνες της διασποράς. Το κράτος την εποχή εκείνη, μη διαθέτοντας τα οικονομικά μέσα και τα θεσμικά εργαλεία, έχασε μια μοναδική ευκαιρία να αποκτήσει τον έλεγχο της γης και της μελλοντικής αστικής ανάπτυξης (∆ρίκος, 1994). Όταν έγινε γνωστό ότι η Αθήνα είχε επιλεγεί ως πρωτεύουσα, οι αγοραπωλησίες πολλαπλασιάστηκαν. Ενώ συντάσσονταν σχέδια για τη νέα πρωτεύουσα, η ζήτηση αστικών οικοπέδων αυξήθηκε δραματικά και οι ιδιοκτήτες μεγάλων εκτάσεων άρχισαν να τις υποδιαιρούν σε μικρά οικόπεδα και να τις πουλούν στην αγορά γης (Μπίρης, 1966).

Ήδη από αυτή την περίοδο διαμορφώνεται το κύριο χαρακτηριστικό της αστικής γαιοκτησίας στην Ελλάδα, δηλαδή η κατάτμησή της σε πολύ μικρά οικόπεδα. Η ιδιοκτησία γης θεωρείται ως η μόνη υγιής βάση για την εθνική οικονομική ανάπτυξη και περνάει ένας μεγάλος αριθμός νόμων για την προώθηση και την προστασία της. Η ελπίδα ήταν ότι μια ευάριθμη “τάξη” μικροϊδιοκτητών θα υποστήριζε το θρόνο και την κρατική εξουσία (Πετρόπουλος, Κουμαριανού, 1977). Μέσα από την πρόσβαση στην ιδιοκτησία γης μεγάλες ομάδες του πληθυσμού απέφυγαν την περιθωριοποίηση και διαμόρφωσαν στρατηγικές επιβίωσης γύρω από την ιδιοκατοίκηση και την εκμετάλλευση της γης.

Όλος ο 19ος αιώνας χαρακτηρίζεται από την παραγωγή σχεδίων για τη νέα πρωτεύουσα. Υπάρχει εκτεταμένη βιβλιογραφία γύρω από τις αρχές και τα χαρακτηριστικά των σχεδίων, όπως και για το ρόλο τους στο πλαίσιο της ιδεολογίας εκσυγχρονισμού που ήταν κυρίαρχη (δες, ανάμεσα σε πολλά, Αθήνα Ευρωπαϊκή Υπόθεση, 1985, Μπίρης, 1966, Μαντουβάλου, 1989). Όμως, την ίδια περίοδο, ο ρυθμός και οι κατευθύνσεις ανάπτυξης της πόλης καθορίστηκαν από συγκυριακές (ad hoc) επεκτάσεις του αστικού χώρου, μέσα από τις κατατμήσεις μεγάλων ιδιοκτησιών και την αυθαίρετη δόμηση στην περιφέρεια.

Η γεωμετρία του νεοκλασσικού αστικού σχεδιασμού σε μεγάλο βαθμό αγνοούσε το δίκτυο των ρεμάτων πάνω στο οποίο τοποθετούνταν τα σχέδια. Όσο για τις επεκτάσεις που προέκυπταν από τις αγοραπωλησίες γης, αυτές δεν εμποδίστηκαν καθόλου από τα ρέματα. Κατατμήθηκαν και αυτά και συχνά οικοδομήθηκαν.

Εκτός από τις ατομικές πρωτοβουλίες επίλυσης των επειγόντων προβλημάτων στέγης ενός πληθυσμού που αυξανόταν με ταχείς ρυθμούς, δύο ακόμη ζητήματα σχετίζονται με την τύχη των ρεμάτων:
(α) η ανάγκη κατασκευής ενός δικτύου συγκοινωνιών και επικοινωνίας που θα συνέβαλε στην αποτελεσματική λειτουργία της αστικής οικονομίας, και
(β) το πρόβλημα της ύδρευσης και, πολύ περισσότερο, της αποχέτευσης ομβρίων και λυμάτων, τα οποία συνδέονταν με τη δημόσια υγεία.

Το 1896 ο πληθυσμός της Αθήνας είχε φτάσει τις 176.000, οι επιδημίες ήταν συχνό φαινόμενο, ενώ εκείνη τη χρονιά πνίγηκαν 17 άτομα σε πλημμύρα (Αθήνα Ευρωπαϊκή Υπόθεση, 1985, Leontidou, 1981). Οι διαδρομές πολλών ρεμάτων ενσωματώθηκαν στο οδικό δίκτυο, ορισμένες έμειναν ανοιχτές και οι κοίτες χρησιμοποιήθηκαν ως προνομιακός χώρος για την εγκατάσταση δικτύων. Μια λεπτομερής μελέτη των χαρτών από διαφορετικές χρονολογίες δείχνει τη σταδιακή εξαφάνιση των ρεμάτων.

................
περισσότερα εδώ

Salvia Officinalis - Φασκόμηλο / Tilia europaea - Τίλιο (Φλαμούρι)

Φασκόμηλο ή αλισφακιά ή ελελίσφακος
και το λατινικό του όνομα salvia officinalis

Φασκόμηλο…
Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι χάριζε στον άνθρωπο την αθανασία.
Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι πίστευαν ότι ήταν ιερό γιατί μπορούσε να σώσει την ζωή του ανθρώπου ή να του την χαρίσει...
Οι αρχαίοι Ρωμαίοι του είχαν μεγάλο σεβασμό και για αυτό συνόδευαν την συγκομιδή του με ειδικές τελετουργίες...
Οι Γάλλοι το ονομάζουν "το ελληνικό τσάι" και όπως οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι το χρησιμοποιούν σε πολλές εφαρμογές,
φαρμακευτικές και μαγειρικές.
Οι Κινέζοι το ιερό αυτό βοτάνι των αρχαίων Ελλήνων το ονόμαζαν «ελληνικό βλαστάρι» και το θεωρούσαν πολύ καλύτερο από το δικό τους τσάι.
Λέγεται ότι κατά την ακμή του εμπορίου του κινέζικου τσαγιού με την δύση οι Κινέζοι αντάλλασσαν δύο δεσμίδες τσάι κινέζικο με μία δεσμίδα ελληνικό φασκόμηλο.
Στην Κρήτη που το φασκόμηλο φύεται εν αφθονία υπήρχε παράδοση να γίνεται η συγκομιδή την πρώτη και την δεύτερη μέρα του Μάη και πριν από την ανατολή του ήλιου.


Φασκόμηλο:

Το βοτανολογικό του όνομα salvia officinalis προέρχεται από την λατινική λέξη salvare που σημαίνει "θεραπεύω" και εξαιτίας των θεραπευτικών του δυνάμεων και ιδιοτήτων το ονόμαζαν και "salvia salvatrix" δηλαδή σάλβια ο σωτήρ, φασκόμηλο το σωτήριον...
και μιά μεσαιωνική παροιμία-κατά άλλους παλιά αραβική-έλεγε "γιατί να πεθάνει ένας άνθρωπος, όταν στον κήπο του φυτρώνει φασκόμηλο;".
Η παράδοση των αγγλόφωνων λαών πίστευε ότι η φασκομηλιά φύτρωνε και ευδοκιμούσε μόνον σε κήπους σοφών και όπου αφέντης του σπιτιού ήταν η γυναίκα!
Τα ενεργά συστατικά του φασκόμηλου είναι:

• ~Πτητικό έλαιο-θυϊόνη,περίπου 50%
• ~Πικρές διτερπενοειδείς ουσίες
• ~Ταννίνες
• ~Φλαβονοειδή
• ~Φαινολικά οξέα,όπως ροζμαρινικό οξύ
• ~Τανασετόνη

Οι δράσεις του είναι:

• Τονωτικό της μνήμης
• Τονωτικό όλου του οργανισμού
• Μειώνει την εφίδρωση - δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μειώνει την εφίδρωση,γεγονός που, μαζί με την οιστρογονική και τονωτική του δράση το φασκόμηλο είναι ένα από τα αποτελεσματικότερα γιατρικά για την εμμηνόπαυση βοηθώντας το σώμα να προσαρμοστεί στα καινούργια δεδομένα!!!!
• Αντιπυρετικό
• Κατά του κρυολογήματος
• Κατά των ρευματισμών
• Κατά της νευροπάθειας
• Κατά των ερεθισμών του λαιμού είναι ιδανικό για όλους σχεδόν τους τύπους ερεθισμού του λαιμού μπορεί να χρησιμοποιηθεί για γαργάρες όπως επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τα στοματικά έλκη και για τα πονεμένα και ερεθισμένα ούλα
• Ευεργετικό για τα μαλλιά προλαμβάνει το άσπρισμά τους και πολλές φορές επαναφέρει το χρώμα τους
• Ευεργετικό για το δέρμα
• Απολυμαντικό
• Έχει οιστρογονική δράση
• Ρυθμιστικό των έμμηνων-διευκολύνει την καλύτερη ροή του αίματος της περιόδου-.

και τώρα μία - δύο εφαρμογές:
Το φασκόμηλο και το στομάχι:κάνουμε έγχυμα φασκόμηλου και πίνουμε δύο φλιτζάνια την ημέρα μετά το φαγητό.
Είναι ένα καταπληκτικό χωνευτικό και ένα εξαίρετο ρόφημα για τις νευρώσεις του στομάχου.
Το φασκόμηλο και τυμπανισμός:
Ο τυμπανισμός είναι μία πάθηση που βασανίζει πολλούς ανθρώπους ιδίως τις απογευματινές ώρες εκτός από την ενόχληση πολλές φορές παραμορφώνει και την εμφάνιση με το να φαίνεται η κοιλιά φουσκωμένη το πρώτο μέλημα είναι να ελεγχθεί η διατροφή μας όταν όμως μας συμβαίνει να ένας πολύ καλός και αποτελεσματικός τρόπος... κάνουμε έγχυμα φασκόμηλου και... πίνουμε δύο φλιτζάνια την ημέρα πάντα μετά το φαγητό το αποτέλεσμα είναι άμεσο...

Σημείωση:Το φασκόμηλο επειδή είναι ιδιαίτερα διεγερτικό πρέπει να αποφεύγεται από άτομα υπερτασικά...

thalia

Τίλιο – Φλαμούρι Tilia europaea
Δένδρο φυλλοβόλο πολυετές, ανήκει στην οικογένεια των Tiliaceae, μπορεί να φθάσει σε ύψος τα 15-25 μ.
Έχει καρδιοειδή πριονωτά σκουροπράσινα φύλλα και άνθηανοιχτοκίτρινα με γλυκιά μυρωδιά, μελιτογώνα, κρεμαστά τα οποία εμφανίζονται στις αρχές του καλοκαιριού και κιτρινοπράσινους καρπούς. Τα άνθη και τα φύλλα είναι αυτά τα οποία χρησιμοποιούνται για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Φαρμακευτικές ιδιότητες:
Για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες είναι γνωστά τα άνθη και τα φύλλα του δέντρου τα οποία περιέχουν μαλακτικές ουσίες, πτητικά έλαια πλούσια σε φαρνεζόλη, διάφορα γλουκονικά, σάκχαρα, στυπτικά και ουσίες παρόμοιες με την βιταμίνη Ε.
Είναι ένα αρωματικό βότανο που δρα ως διουρητικό και αποχρεμπτικό, ηρεμεί τα νεύρα και κατεβάζει την υψηλή πίεση του αίματος, αυξάνει την εφίδρωση, ελευθερώνει τους σπασμούς και βελτιώνει την πέψη.

Χρησιμοποιείται εσωτερικά και δρα θετικά σε προβλήματα υπέρτασης, αρτηριοσκλήρυνσης, καρδιακές και πεπτικές ανωμαλίες που συνοδεύονται με ανησυχία, ουρικές φλεγμονές, γρίπη, αναπνευστική καταρροή, ημικρανία, νευρική υπερένταση και πονοκέφαλους.

Το έγχυμα των ανθών και των φύλλων το παίρνουμε σε κρυολογήματα που συνοδεύονται από πυρετό (συνάχι, βήχα, γρίπη, φλέματα, βρογχίτιδα κ.α.). Χάρη στην ιδιότητα του βοτάνου να προκαλεί εφίδρωση και αύξηση της διούρησης, τα άνθη χρησιμοποιούνται και σε ασθένειες των νεφρών και της ουρήθρας, όπως επίσης και για να ελαφρώσουν τους πόνους και να βελτιώσουν την λειτουργία του στομάχου. Χρησιμοποιείται επίσης ως χολαγωγό στις ασθένειες του συκωτιού και πέτρες στη χολή. Είναι καλό ηρεμιστικό και μας βοηθά να κοιμηθούμε καλά και ήρεμα.

Ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και βοηθά στη πρόληψη των καρδιοπαθειών μια και έχει θετική δράση στη μείωση της χοληστερόλης και την χαλάρωση των αρτηριών.

Το τίλιο συνδυάζεται πολύ καλά με τον Κράταιγο για την υψηλή πίεση και με τον Λυκίσκο για τη νευρική πίεση. Σε κρυολογήματα και γρίπη συνδυάζεται καλά με τον Σαμπούκο.

Το τσάι Τίλιου είναι πολύ δημοφιλές στη Γαλλία και πίνεται ως καθημερινό ρόφημα. Αρέσει στα παιδιά χάρη στη γλυκιά του γεύση, πράγμα που το καθιστά ένα από τα αγαπημένα τους βότανα. Τα ηρεμεί αν είναι νευρικά, βοηθά στις αϋπνίες και ανακουφίζει από τον βήχα και τα κρυολογήματα.

Θερμαίνει και χαλαρώνει το πεπτικό σύστημα και είναι ευεργετικό για όσους είναι πολυάσχολοι και τρώνε βιαστικά. Αν είμαστε στρεσαρισμένοι, νευρικοί και πολυάσχολοι το τίλιο μας είναι πολύτιμο. Αν όμως είμαστε πάρα πολύ κουρασμένοι ας μην το πιούμε, γιατί λόγω της καταπραϋντικής του δράσης μπορεί να επιδεινώσει το αίσθημα της κόπωσης.

Τα άνθη της φλαμουριάς συλλέγονται αμέσως μόλις ανθίσουν γιατί αργότερα αναπτύσσουν ναρκωτικές ιδιότητες.
Τέλος, δίνει λάμψη σε ξηρά και ευαίσθητα μαλλιά.

Περισσότερα
Σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες, όποιος κοιμόταν κάτω από τη φλαμουριά μεταφερόταν αστραπιαία στη γη των νεράιδων.

Το μέλι από άνθη φλαμουριάς θεωρείται ότι είναι πολύ καλής ποιότητας και βοηθά σε προβλήματα λοιμώξεων και είναι καταπραϋντικό.

Το ανοιχτόχρωμο ξύλο του δέντρου είναι ακριβό και έχει πολλές χρήσεις, μια από τις οποίες είναι η κατασκευή μουσικών οργάνων.

agioritikovima

Αγιόκλημα

Το αγιόκλημα ή αλλιώς αιγόκλημα είναι ένας αειθαλής αναρριχητικός θάμνος με πολύ όμορφα άσπρο-κίτρινα άνθη. Τα άνθη του είναι γνωστά γιατί έχουν σχήμα σάλπιγγας με ευωδιαστό άρωμα και διακοσμητικούς καρπούς, τούς οποίους τα πουλιά βρίσκουν απολαυστικούς.

Τα άνθη του παράγονται για όλη σχεδόν τη διάρκεια του καλοκαιριού. Στην αρχή τα άνθη του είναι λευκού χρώματος, στην συνέχεια κιτρινίζουν και τέλος γίνονται ένας μαύρος σφαιρικός καρπός, έχουν μήκος 1-2 ίντσες. Τα φύλλα του είναι απλά, αντικριστά, έχουν οβάλ, στενόμακρο σχήμα που μοιάζει με φτερό, είναι ημι-αειθαλή, μπορούν να παραμείνουν στο θάμνο για όλη τη διάρκεια του χρόνου και φθάνουν περίπου τις 3 ίντσες μήκος. Μεγαλώνει πλευρικά σε απόσταση 7 με 10 πόδια, και βάθος 3-4 ποδιών.

Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις, είναι αρκετά ανθεκτικό και προτιμά τη μερική σκιά από τον πλήρη ήλιο και υγρό χώμα.. Μεγαλώνει πολύ γρήγορα και αργότερα συμπεριφέρεται σαν ζιζάνιο. Οι επεκτατικές του δυνατότητες μπορούν να πνίξουν όχι μόνο τα μικρά φυτά αλλά και μεγάλα δέντρα. Για να αποφευχθεί αυτό θα πρέπει να κλαδεύεται το φθινόπωρο.

Μπορεί να χρησιμοποιειθεί και ως θεραπευτικό βότανο. Έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε ασβέστιο, μαγνήσιο και κάλιο. Τα φύλλα του μπορούν να φαγωθούν σα λαχανικό.

Τα μπουμπούκια και τα λουλούδια του μπορούν να γίνουν σιρόπι. Το αγιόκλημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν εναλλακτική ιατρική γιατί είναι αντιβακτηριακό, αντιφλεγμονώδες, αντισπασμωδικό, καθαριστικό, διουρητικό, αντιπυρετικό, και χρησιμοποιείται επίσης για τη μείωση της πίεσης του αίματος.

Οι μίσχοι του χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία οξείας μορφής ρευματοειδής αρθρίτιδας, παρωτίτιδας και ηπατίτιδας. Τα λουλούδια χρησιμοποιούνται για πλύσεις σε φλεγμονές τους δέρματος, μολυσματικές αναφυλαξίες και πληγές.
Τα λουλούδια μαζεύονται νωρίς το πρωί, προτού ανοίξουν και όταν αποξηρανθούν μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν βότανο.

Nikos M. Stamatakis
fytognoseis

Φλαμουριά

Η φλαμουριά με τις πολλές κοινές ονομασίες (φλαμούρι, τίλιο, φιλουριά, φιλύρα κ.α.) είναι ένα φυλλοβόλο και εντυπωσιακό δέντρο μεγάλου μεγέθους. Στην πραγματικότητα αναφερόμαστε σε 5-6 είδη του γένους Tilia. Όλα αυτά τα είδη αυτοφυούνται σε δάση είτε των βόρειων πολιτειών των Η.Π.Α. είτε της βόρειας και ανατολικής Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας.

Στη χώρα μας θα δούμε αυτοφυούμενες φλαμουριές στη βόρειο Ελλάδα, στην Ήπειρο και στα βουνά της Πελοποννήσου.

Αναλόγως του είδους, το ύψος της φλαμουριάς κυμαίνεται μεταξύ 15-40μ., η διάμετρος της κόμης τους από 5 ως 15μ. ενώ το πάχος των κορμών μπορεί να φτάσει και τα 4μ.!

Τα λουλούδια είναι λευκοκίτρινα, αρωματικά, εμφανίζονται από τον Μάιο και ως τον Ιούλιο (αναλόγως του είδους) και προσελκύουν τις μέλισσες.

Τα φύλλα είναι σε σχήμα καρδιάς και πριονωτά στην περιφέρειά τους, βαθυπράσινα που κιτρινίζουν το φθινόπωρο. Η παρουσία ή όχι λευκού χνουδιού στην κάτω επιφάνεια των φύλλων και στα κλαδιά είναι παράγοντας που διαχωρίζει τα είδη μεταξύ τους. Το σχήμα τους ποικίλλει από κωνικό-πυραμιδοειδές ως σφαιρικό.

Λόγω του επιβλητικού μεγέθους τους οι φλαμουριές φυτεύονται στην κηποτεχνία είτε μεμονωμένες είτε σε δενδροστοιχίες, σε πλατείες και πάρκα. Κοινώς, όπου και αντί να φυτεύονται πλατάνια, θα μπορούσε να φυτευτεί και μια φλαμουριά!

Αν θέλουμε να δώσουμε αρχοντικό τόνο στον κήπο μας και να έχουμε παχιά και πλούσια σκιά, η φλαμουριά θα πρέπει να είναι στις επιλογές μας αρκεί να έχουμε αρκετό διαθέσιμο χώρο για να μην ‘’πνίξει’’ τα γειτονικά φυτά.

Επίσης, μπορούμε να την επιλέξουμε (σε συνδυασμό με άλλα δέντρα) για ψηλό ανεμοφράκτη (τις φυτεύουμε ανά 6-8μ.) ή για να μας καλύψει την ανεπιθύμητη θέα από κάποιο κτίριο. Αν προτιμήσουμε τη φύτευση σε δενδροστοιχίες, οι αποστάσεις φύτευσης θα πρέπει να είναι στα 10-12μ.

Είδη φλαμουριάς

Στα ελληνικά φυτώρια θα βρούμε κάποιο από τα παρακάτω είδη φλαμουριάς:

Φλαμουριά η καρδιόφυλλη ή μικρόφυλλη (Tilia cordata): κατάγεται από την Ευρώπη και είναι ίσως η μικρότερη σε μέγεθος φλαμουριά (ύψος 10-20μ. και διάμετρο κόμης 7-10μ.). Ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο και τα φύλλα είναι πιο μικρά, σε σχέση με τα υπόλοιπα είδη. Το σχήμα της δεν είναι σταθερό αλλά ακανόνιστο. Είναι η πιο ανθεκτική φλαμουριά στις χαμηλές θερμοκρασίες (την επιλέγουμε για τις κρύες περιοχές της Ελλάδας).

Φλαμουριά η αμερικάνικη (Tilia americana):

προέρχεται από τις βόρειες Η.Π.Α. και είναι από τις μεγαλύτερες σε μέγεθος και όγκο φλαμουριές (φτάνει σε ύψος τα 40μ. και σε διάμετρο τα 15μ., ωστόσο συνήθως δεν ψηλώνει περισσότερο από 25-30μ.). Το σχήμα των μεγάλων δέντρων είναι σφαιρικό. Τα φύλλα της είναι λεία και βαθυπράσινα, τα άνθη εμφανίζονται Ιούνιο και Ιούλιο και αντέχει λιγότερο την ατμοσφαιρική ρύπανση των πόλεων, σε σχέση με τα άλλα είδη.

Φλαμουριά η πλατύφυλλος (Tilia platyphyllos):

η πιο συχνά απαντημένη φλαμουριά στην Ευρώπη (κυρίως στο βόρειο ημισφαίριό της), τόσο ως άγριο είδος όσο και στην κηποτεχνία. Με ύψος τα 20-30μ., διάμετρο κόμης τα 8-12μ. και σχήμα σφαιρικό ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα είδη στο ότι η κάτω επιφάνεια των φύλλων και τα νεαρά κλαδιά καλύπτονται με χνούδι. Τα λουλούδια εμφανίζονται πιο πρώιμα (από τον Μάιο) και είναι ελαφρά κρεμαστά

Φλαμουριά η εριώδης ή αργυρόφυλλη (Tilia tomentosa): αυτοφυείται στην ανατολική Ευρώπη και δυτική Ασία και το έντονο χνούδι που έχει σε φύλλα και κλαδιά της δίνουν από μακριά μια ασημόλευκη εικόνα (η κάτω επιφάνεια των φύλλων είναι σχεδόν λευκή). Το σχήμα της είναι πυραμιδοειδές και το μέγεθός της ανάλογο με το αμερικάνικο είδος. Είναι η πιο ανθεκτική φλαμουριά στην έλλειψη ατμοσφαιρικής και εδαφικής υγρασίας (την επιλέγουμε σε ξηρές περιοχές και όπου δεν έχουμε πολύ διαθέσιμο νερό για πότισμα)

Φλαμουριά η κοινή (Tilia europaea ή Tilia vulgaris):

πρόκειται για διασταύρωση μεταξύ της πλατύφυλλου και της μικρόφυλλης φλαμουριάς και ανθίζει Ιούνιο-Ιούλιο. Το ύψος της φτάνει τα 15-25μ., η διάμετρος της κόμης της τα 8-12μ. και το σχήμα της είναι ελαφρά κωνικό.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΑ

Οι φλαμουριές ανήκουν στην οικογένεια Tiliaceae και στο γένος Tilia. Από τα 30 περίπου είδη του γένους Tilia, στην αγορά θα βρούμε τουλάχιστον 5-6 είδη φλαμουριάς με κηποτεχνικό ενδιαφέρον.

Κλίμα

Τα περισσότερα είδη προτιμούν εύκρατα κλίματα και δροσερό περιβάλλον, με εξαίρεση την αργυρόφυλλη φλαμουριά που αντέχει περισσότερο την εδαφική και ατμοσφαιρική ξηρασία. Οι ενήλικες φλαμουριές είναι ανθεκτικές τόσο στον παγετό (αντέχουν αρκετούς βαθμούς κάτω από τους 0oC) όσο και στη ζέστη. Τα νεαρά δέντρα όμως είναι ευαίσθητα στους παγετούς, γιαυτό τα προστατεύουμε από τις χαμηλές θερμοκρασίες, καλύπτοντάς τα με φλις παγοπροστασίας.

Οι φλαμουριές αποτελούν ιδανικές επιλογές για τα αστικά τοπία επειδή αντέχουν την ατμοσφαιρική ρύπανση, με εξαίρεση την αμερικάνικη φλαμουριά που είναι σχετικά ευαίσθητη και την επιλέγουμε σε περισσότερο φυσικά οικοσυστήματα. Καθώς οι φλαμουριές αγαπάνε την εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία, σε περιοχές με ξηρό καιρό προτιμάμε τη φύτευση σε ημισκιερές θέσεις του κήπου, για να προστατεύονται από την καυτή ηλιακή ακτινοβολία των θερινών μηνών. Επίσης, έχουν μικρή αντοχή στους ανέμους (σχίζονται τα φύλλα τους) γι αυτό επιλέγουμε απάνεμες θέσεις

Πολλαπλασιασμός

Πολλαπλασιάζονται με σπόρο, με μοσχεύματα και με παραφυάδες, όμως οι τεχνικές αυτές απαιτούν κάποιες γνώσεις και είναι σχετικά χρονοβόρες. Μπορούμε να αγοράσουμε το είδος της φλαμουριάς που προτιμάμε από τα φυτώρια και να το φυτέψουμε κατευθείαν στον κήπο μας.

Κλάδεμα

Αφήνουμε τις φλαμουριές να πάρουν ελεύθερα το τελικό τους μέγεθος και (αν θέλουμε) κλαδεύουμε μόνο τα πρώτα χρόνια από τη φύτευση την περίοδο Ιανουαρίου-Φεβρουαρίου τα νεαρά δέντρα, προκειμένου να τους δώσουμε το επιθυμητό σχήμα και για να αφαιρέσουμε τα ξερά ή άρρωστα κλαδιά. Δεν κλαδεύουμε τα ενήλικα δέντρα και αν χρειαστεί κλάδεμα, π.χ. για τη διόρθωση του σχήματος των δέντρων ή για να αφαιρέσουμε ξερά κλαδιά ή βραχίονες, αυτό μπορεί να γίνει μόνο από συνεργεία με εξειδικευμένα μηχανήματα, λόγω του ύψους και του μεγέθους των δέντρων. Σε κάθε περίπτωση, αν κόψουμε μια φλαμουριά χαμηλά ανανεώνεται και αναπτύσσει νέους και δυνατούς βλαστούς, καθώς ανέχεται ακόμα και τα αυστηρά κλαδέματα.

Πότισμα

Όλα τα είδη έχουν ανάγκη από αρκετή εδαφική και ατμοσφαιρική υγρασία. Ποτίζουμε τακτικά όλους τους θερμούς μήνες του έτους (3-5 ποτίσματα ανά μήνα), ιδιαίτερα σε περιοχές ξηρές και χωρίς αρκετή ατμοσφαιρική υγρασία. Φροντίζουμε να μη λιμνάζει το νερό στην περιοχή των ριζών

Προσβολές

Τα πιο σοβαρά προβλήματα δημιουργούνται από μύκητες και βακτήρια που προσβάλλουν τις ρίζες των δέντρων και μπορεί να οδηγήσουν μέχρι και την ξήρανσή τους. Για να το αποφύγουμε αυτό, πρέπει να λάβουμε μέτρα ώστε να στραγγίζει πολύ καλά το νερό του ποτίσματος και της βροχής. Έτσι, κατά τη φύτευση ανοίγουμε μεγάλο λάκκο (70εκ. x 70εκ) και στο μίγμα που θα φτιάξουμε χρησιμοποιούμε τόσο κόμποστ ή καλά χωνεμένη κοπριά (για να είναι το μίγμα αφράτο και με αρκετή οργανική ουσία) όσο και κάποιο αποστραγγιστικό υλικό, όπως ελαφρόπετρα, χαλίκι, άμμο κλπ.

Όσο τα δέντρα είναι σε μικρό ακόμα μέγεθος, αν εμφανιστούν μελίγκρες τα ψεκάζουμε με διάλυμα πράσινου σαπουνιού και οινόπνευμα (διαλύουμε 2-3 κουταλιές της σούπας σαπούνι και 1 κουταλιά της σούπας οινόπνευμα σε 1 λίτρο νερό) και αν διαπιστώσουμε κοκκοειδή ή ψώρες (μικρά έντομα που μυζούν χυμούς από κλαδιά και φύλλα), κλαδεύουμε το χειμώνα αραιώνοντας τους πυκνούς βλαστούς για να αερίζεται περισσότερο το δέντρο.

Λίπανση:

Τα ενήλικα δέντρα δε χρειάζονται λίπανση αλλά μπορούμε κάθε 2-3 χρόνια να σκορπίζουμε γύρω από τον κορμό (και όσο εκτείνεται η φυλλωσιά των δέντρων) 50 κιλά καλά χωνεμένη κοπριά, ώστε να αυξήσουμε την οργανική ουσία του εδάφους. Για να αναπτυχθούν γρήγορα τα νεαρά δέντρα, τα πρώτα 3-4 χρόνια από τη φύτευση ρίχνουμε αρχές άνοιξης ένα σύνθετο, κοκκώδες βιολογικό λίπασμα, του τύπου 7-7-10

Μικρές Συμβουλές

... λόγω του μεγέθους τους οι φλαμουριές δεν καλλιεργούνται σε γλάστρες. Επίσης, φυτεύουμε 7-8μ. μακριά από διαδρόμους και κτίσματα, λόγω του ισχυρού ριζικού τους συστήματος

του Γιάννη Κωνσταντόπουλου

realfarm.gr

Γιασεμί, το δώρο του Θεού

Το γιασεμί ή ίασμος είναι ένα φυτό, το οποίο ανήκει στην οικογένεια των Ελαιοειδών.  Η καταγωγή του πιστεύεται ότι είναι από τα Ιμαλάια, στη δυτική Κίνα και το Θιβέτ. Έχουν βρεθεί αναφορές του σε αρχαία κινεζικά, περσικά και αιγυπτιακά κείμενα.

Φωτογραφία 澎湖小雲雀

 Υπάρχουν 300 περίπου είδη που απαντώνται στις εύκρατες και θερμές χώρες της γης. Είναι αναρριχώμενος θάμνος, συνήθως αειθαλής αλλά και φυλλοβόλος. Τα φύλλα του εναλλάσσονται είναι απλά ή τρίφυλλα και πτερωτά. Τα άνθη του είναι λευκά στα περισσότερα είδη αλλά και κίτρινα, λευκά-ροζ, ροζ, γαλάζια και μπλε. Είναι αρωματικά και αναδύουν ένα γλυκό πολύ ευχάριστο άρωμα. 

Φωτογραφία B.navez
Ο καρπός του γιασεμιού είναι ράγα με δύο λοβούς. Είναι διακοσμητικό φυτό και καλλιεργείται σε γλάστρες και κήπους. Εκτός από διακοσμητικά μερικά είδη του καλλιεργούνται για βιομηχανικούς σκοπούς και χρησιμοποιούνται ευρέως στην αρωματοποιία. 

Φωτογραφία Atamari
Η καλλιέργεια των ειδών αυτών γίνεται κοντά σε παραθαλάσσιες περιοχές, γιατί η θαλάσσια αύρα είναι ευεργετική για την ανάπτυξη τους. Από το γιασεμί εξάγεται ένα αιθέριο έλαιο γνωστό με την ονομασία ιασμέλαιο. Το αιθέριο έλαιο αυτό χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία. Είναι απαραίτητο συστατικό σχεδόν όλων των αρωμάτων.

Φωτογραφία Jim's Plants

Μερικά από τα γνωστότερα είδη γιασεμιού είναι: 

Ίασμος ο θαμνώδης (Jasminum fruticans). Βρίσκεται αυτοφυής στην Ελλάδα στις περιοχές της Μεσογείου και στη δυτική Ασία. Είναι αειθαλής θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 2 μέτρα. Έχει κίτρινα άνθη, βρίσκονται δε στις κορυφές των κλαδιών που είναι αρκετά σκληρά και εύθραυστα.

Φωτογραφία Javier martin

Ίασμος ο φαρμακευτικός (Jasminum officinale). Κατάγεται από το Ιράν και τα Ιμαλάια και είναι ιδιαίτερα ανθεκτικό στο ψύχος. Υπάρχουν μορφές ποικιλόφυλλες με διπλά άνθη. Ο Ίασμος ο φαρμακευτικός είναι η κύρια πηγή του ιασμέλαιου. 

Φωτογραφία Javier martin

Ίασμος ο ταπεινός (Jasminum humile). Το ιταλικό γιασεμί. Θάμνος που έρπει και ο βλαστός του φτάνει και τα 7 μέτρα μήκος. Τα κλαδιά του είναι λεία, τα φύλλα του αρκετά παχιά και τα άνθη του σχηματίζουν πυκνές ταξιανθίες. Είναι ανθεκτικός στις χαμηλές θερμοκρασίες των εύκρατων περιοχών.

Φωτογραφία KENPEI

Ίασμος ο μεγανθής (Jasminum grandiflorum). Γνωστό και ως ισπανικό γιασεμί, βασιλικό γιασεμί ή γιασεμί της Καταλονίας. Έχει ασιατική καταγωγή, πατρίδα του θεωρείται η Μαλαισία όπου παλαιότερα το χρησιμοποιούσαν σε εορτές και τελετές. Καλλιεργείται στις νότιες περιοχές της Γαλλίας, στην Αίγυπτο τη Σικελία, τη Συρία, το Λίβανο και την Παλαιστίνη για την παραγωγή του ιασμελαίου. Στην Ελλάδα είναι γνωστό και ως γιασεμί της Χίου. 

Φωτογραφία mentidero1954

Ίασμος ο αραβικός (Μπουγαρίνι ή φούλι) (Jasminum sambac - Ίασμος το σαμπάκ). 

Θάμνος αναρριχώμενος που φτάνει σε μεγάλο ύψος. Τα κλαδιά του σχηματίζουν πολλές γωνίες και τα φύλλα του είναι μεγάλα με νευρώσεις. Τα άνθη του είναι μεγάλα, λευκά με εξαιρετικό άρωμα. Καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό και για την παρασκευή του έξοχου ομώνυμου αρώματος, ενώ μία μορφή του με διπλά άνθη έχει την ονομασία γκραντούκα τα άνθη του, δε, χρησιμοποιούνται στο αρωματικό τσάι. 

Φωτογραφία besitai

Ίασμος ο γυμνανθής (Jasminum nudiflorum), ιθαγενής της Ιαπωνίας και της Κίνας με πλούσια κίτρινα άνθη, ευδοκιμεί και στην Ελλάδα και πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα.

Φωτογραφία Wildfeuer

Ίασμος ο καμψίφυλλος (Jasminum revolutum). Μορφή του ίασμου του ταπεινού. Ιθαγενής της Ασίας, θάμνος ρωμαλαίος, αειθαλής με κίτρινα άνθη. 

Φωτογραφία gartenknorze

Ίασμος ο πολυανθής (Jasminum polyanthum). Αειθαλής, αναρριχώμενος θάμνος ιθαγενής της Κίνας. Τα άνθη του είναι κυρίως λευκά, απαντώνται όμως και κόκκινα και ροζ.

Φωτογραφία KENPEI

Ίασμος ο ευοσμότατος (Jasminum odoratissimum). Θάμνος με μυρωδάτα κίτρινα άνθη από τα οποία εξάγεται αιθέριο έλαιο. Αυτοφυόμενος συναντάται στο νησί Μαδέιρα. 

Φωτογραφία BEARTOMCAT (Bear-Back but busy)

Ίασμος ο στιλπνός (Jasminum nitidum). Θάμνος αναρριχώμενος, αειθαλής ή ημιφυλλοβόλος με αρωματικά λευκά άνθη, ιθαγενής της Νέας Γουινέας. Είναι φυτό ευαίσθητο στους παγετούς. 

Φωτογραφία Jen 64

Το γιασεμί συμβολίζει την αγάπη, τη ζωή, την ευτυχία, την ελπίδα. Σε πολλές χώρες είναι  εθνικό σύμβολο. Στη Χαβάη ο ίασμος ο αραβικός είναι το δημοφιλέστερο λουλούδι και είναι το θέμα σε πολλά τραγούδια. Αλλά και στην Ινδονησία είναι το πιο σημαντικό λουλούδι σε γαμήλιες τελετές και κυρίως στην Ιάβα. 

Φωτογραφία KENPEI

Στο Πακιστάν έχουν ως εθνικό λουλούδι τον ίασμο τον φαρμακευτικό. Για τον Πακιστανικό λαό, το Πακιστάν είναι "δώρο του Θεού". Το όνομα γιασεμί προέρχεται από την περσική λέξη yasmin, που επίσης σημαίνει "δώρο του Θεού".  Το χρώμα του γιασεμιού είναι το χρώμα της ειρήνης, τα διαφορετικά πέταλα, που ενώνονται όλα μαζί, συμβολίζουν την ενότητα των ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμών σε μία χώρα που είναι το Πακιστάν. 

Φωτογραφία Kobako
 Στις Φιλιππίνες έχουν εθνικό λουλούδι τον ίασμο τον αραβικό και με αυτό στολίζουν τις θρησκευτικές εικόνες. Στην Ινδία συμβολίζει τη θεία ελπίδα, ενώ στην Κίνα αποτελεί σύμβολο της γυναικείας ευγένειας.

Φωτογραφία helicongus

Στη Συρία το γιασεμί είναι το λουλούδι-σύμβολο για την πόλη της Δαμασκού, η οποία ονομάζεται "Πόλη του γιασεμιού". Στην Ταϊλάνδη αποτελεί σύμβολο της μητρότητας.

Φωτογραφία Steve Hammonds

Η αλλαγή Προεδρίας στην Τυνησία το 1987, αλλά και η επανάσταση το 2011 ονομάστηκαν "Επανάσταση των Γιασεμιών". Τα λουλούδια του γιασεμιού αποτελούσαν σύμβολο και κατά την διάρκεια των εξεγέρσεων υπέρ της δημοκρατίας στην Κίνα, το 2011.

Φωτογραφία Forest & Kim Starr

Πηγές 1 2 3 4 5 

aksioperierga

Γαζία - το άρωμα του παρελθόντος

Νόμιζα ότι ήταν δική μου υπόθεση αυτός ο συσχετισμός τις γαζίας με τα περασμένα. Έζησα τα παιδικά μου χρόνια στην Αθήνα με τις αυλές και τα νεοκλασικά σπίτια με τους μικρούς κήπους. Στο κέντρο τα σπίτια ήταν διώροφα και πολλά είχαν μαρμάρινες σκάλες στην είσοδο με συμμετρικές φοινικιές δεξιά κι αριστερά.

Στις γειτονιές τα σπίτια ήσαν συνήθως μονώροφα και οι κήποι είχαν δέντρα ανάλογης κλίμακας… νεραντζιές, μουσμουλιές, πιπεριές και γαζίες. Την άνοιξη η Αθήνα μύριζε άνθος νεραντζιάς και το φθινόπωρο γαζίας.
.......................

Η γαζία είναι ένα είδος ακακίας που συγγενεύει στενά με τη μιμόζα. Το επιστημονικό της όνομα είναι Acacia farnesiana ή Vachelia farnesiana.
Το λουλούδι της, γνωστό ως Cassie (από το acacia), χρησιμοποιείται πολύ στην αρωματοποιία αλλά σπάνια σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Πρωταγωνιστεί μόνο σ’ ένα άρωμα του μετρ αρωματουργού Dominique Ropion για τη σειρά Frederic Malle, το Une fleur de cassie. Είναι από τα αρώματα εκείνα που συνεργούν έντονα με τη χημεία του κάθε σώματος, έτσι ή το λατρεύεις ή το μισείς.
.............................
Έχω φυτέψει τρία δέντρα στον κήπο μου και τώρα με τις γλυκές φθινοπωρινές μέρες πλημμυρίζουν τον τόπο με το μυστηριώδες αυτό άρωμα του ήλιου, του μυστηρίου, της νοσταλγίας και… (τι ειρωνεία!) της τρυφερότητας και της αγάπης της μητέρας μου.

της Καλής Δοξιάδη

bostanistas.gr