Αφορμή για το ρεπορτάζ που ακολουθεί είναι η τοξική δηλητηρίαση που υπέστην από χρήση εντομοκτόνου ακατάλληλου τόσο για χέρια ερασιτέχνη όσο και για μέσα στον αστικό ιστό.
Με αφορμή μια δηλητηρίαση
«Πότε θα φύγετε για να ψεκάσω για τις σκνίπες;». Με αυτά τα λόγια μάς προϋπάντησε η γειτόνισσά μας ένα κυριακάτικο απόγευμα καθώς μπαίναμε στο σπίτι μας.Τα λόγια της απέσπασαν την προσοχή μου από το περιεχόμενο του σακουλιού που κρατούσε στα χέρια της. Η κουβέντα μας δεν κράτησε πάνω από πέντε λεπτά. Ήταν όμως αρκετά, όπως φάνηκε, για να ξεκινήσει η περιπέτειά μας.
Όταν μπήκαμε στο σπίτι, τόσο το παιδί όσο και εγώ, νιώθαμε τα χείλη μας να καίνε. Δεν έδωσα σημασία.
Λίγο μετά, το παιδί άρχισε να διαμαρτύρεται για ζαλάδα και πονοκέφαλο και μου ζήτησε θερμόμετρο. Αισθανόταν να καίγεται. Εγώ διαπίστωνα μια πικρή γεύση και έντονη ξηρότητα στον λαιμό μου που με παραξένευε.
Μέχρι να κοιτάξω το παιδί, άρχισα να αισθάνομαι το κεφάλι μου βαρύ, τα μάτια μου να καίνε εσωτερικά, όπως όταν έχει κανείς υψηλό πυρετό, ενώ μια ξαφνική υπνηλία με κατέκλυσε.
Τότε θυμήθηκα το σακουλάκι που κρατούσε η γειτόνισσα και κατάλαβα. Είχε ρίξει κάποιο φάρμακο. Της τηλεφώνησα. Δεν το αρνήθηκε. Της ζήτησα την ονομασία του σκευάσματος.
Όταν το βρήκα στην επίσημη ιστοσελίδα της παρασκευάστριας εταιρείας, έμεινα εμβρόντητη. Επρόκειτο για ένα εντομοκτόνο με τη δραστική ουσία chlorpyrifos.
Στη συσκευασία του υπήρχαν οι επισημάνσεις «απαγορεύεται η πώλησή του σε ερασιτέχνες», «Βλαβερό», «Επιβλαβές για το περιβάλλον».
Κάλεσα το Κέντρο Δηλητηριάσεων. Με συμβούλευσαν να κάνουμε μπάνιο και να πάμε στο νοσοκομείο. Ενημέρωσα και τους γείτονές μου. Σάστισαν. Δεν έφταιγαν, δεν έκαναν κάτι ηθελημένα. Το μόνο που έκαναν ήταν να εμπιστευτούν τον ειδικό στον οποίο απευθύνθηκαν.
Η επόμενη μέρα με βρήκε σε μεγάλη αδυναμία και με διάρροια στο νοσοκομείο. Μου εξήγησαν ότι αυτά είναι μερικά από τα συμπτώματα της έκθεσης σε οργανοφωσφορικές ουσίες. Η διάγνωση; Τοξική δηλητηρίαση.
Ο γιατρός, όταν του είπα τη δραστική ουσία του φαρμάκου στην οποία εκτεθήκαμε, ήταν κάθετος: «Ενημερώστε τους γείτονές σας ότι οι οργανοφωσφορικές ενώσεις είναι απαγορευμένες για χρήση στον αστικό ιστό. Να μην το ξανακάνουν».
Το μόνο που μπορούσε να γίνει ήταν να κάνω υπομονή μέχρι να υποχωρήσουν τα συμπτώματα.
Να μετακομίσουμε μέχρι να καθαριστεί το σπίτι, να πλυθούν τέντες, τοίχοι, δέντρα και φυτά. Ετσι έγινε. Η γειτόνισσα έπαθε κάτι σαν νευρικό σοκ - από τη στεναχώρια της είπαν για ό,τι έγινε- και για περίπου δύο μήνες δεν μπορούσε να μιλήσει.
Ο γιατρός τής σύστησε διακοπές στη θάλασσα γιατί ο καθαρός αέρας θα ήταν το γιατρικό της. Μήπως όμως έφτασε σε αυτή την κατάσταση εξαιτίας του σκευάσματος που χρησιμοποίησε;
Αναρωτιέμαι λοιπόν. Πού βρίσκεται η ευθύνη; Σε αυτόν που πουλά ασυλλόγιστα σκευάσματα ή σε αυτόν που ανεύθυνα τα χρησιμοποιεί; Γιατί δείχνουμε εμπιστοσύνη σε κάποιον άγνωστο υπάλληλο και προσπερνούμε την ευθύνη που έχουμε απέναντι στον εαυτό μας πρωτίστως και στον περίγυρό μας και δεν διαβάζουμε τις οδηγίες χρήσης σε ό,τι κι αν χρησιμοποιούμε;
«Θάβουν» τα βιολογικά, προωθούν τα τοξικά
Θελήσαμε να ανιχνεύσουμε τη «συμπεριφορά» των πωλητών στα γεωπονικά καταστήματα. Απευθυνθήκαμε λοιπόν σε φυτώρια της Αττικής, ζητώντας λύση για τη μελίγκρα στις λεμονιές, την ψώρα στις τριανταφυλλιές και τις σκνίπες που κατακλύζουν κήπους και βεράντες.Σε κάποια φυτώρια πήγα με δείγματα φύλλων, σε κάποια απλώς έδινα την κλινική εικόνα του φυτού.
Στα τρία γεωπονικά καταστήματα από τα έξι που επισκέφθηκα, μου πούλησαν εντομοκτόνα με τη δραστική ουσία chlorpyrifos που είναι απαγορευμένη για χρήση από ερασιτέχνες και μέσα σε κατοικημένες περιοχές.
Τουλάχιστον τα 2 από τα 6 φυτώρια είχαν και βιολογικά σκευάσματα. Στην ερώτηση γιατί δεν μου δίνουν κάποιο από αυτά, απάντησαν: «Δεν θα λύσεις το πρόβλημά σου με βιολογικά», «είναι πιο ακριβά», «πρέπει να ξέρεις τι κάνεις για να έχεις αποτέλεσμα».
Σε ερώτηση για το τι σημαίνουν οι επισημάνσεις «επιβλαβές», «επικίνδυνο για το περιβάλλον», γιατί είχα και παιδί και ζώο στο σπίτι, είπαν: «Κάθε φάρμακο έχει επίδραση στο περιβάλλον», «η Ε.Ε. έχει φροντίσει έτσι ώστε τα φάρμακα να έχουν ήπια επίδραση στο περιβάλλον», «να φροντίσετε να μην το φάει ο σκύλος γιατί θα έχει πρόβλημα».
Μόνο ένας μου έδωσε οδηγίες προστασίας. Να φορέσω μάσκα και γάντια για να ψεκάσω, να το κάνω απόγευμα ή πολύ πρωί και το παιδί να μην είναι στο σπίτι.
Κανείς δεν αναφέρθηκε στην απαραίτητη χαμηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος και άπνοια ως τις κατάλληλες συνθήκες για ψεκασμούς.
Κανείς δεν είπε ότι θα έπρεπε να βγάλω και να πλύνω τα ρούχα που θα φορούσα στη διάρκεια του ψεκασμού. Ηταν όλοι τους τόσο σίγουροι ότι οι πελάτες τους διαβάζουν τις οδηγίες χρήσης του εκάστοτε φάρμακου ή απλά δεν δίνουν σημασία;
Αλλά όμως και κανείς από τους παριστάμενους πελάτες δεν ενδιαφέρθηκε να ρωτήσει για τις εμφανείς προειδοποιητικές επισημάνσεις πάνω στη συσκευασία.
Ένας μάλιστα με παρότρυνε στην αγορά του ίδιου με αυτόν οργανοφωσφορικής σύστασης σκευάσματος «αν ήθελα να σώσω τα φυτά μου, όπως αυτός, που τόσο πολλά λεφτά είχε δώσει για να τα αποκτήσει».
Μόνο στα δύο μικρότερα φυτώρια που επισκέφθηκα μου έδωσαν σκευάσματα με μόνη σήμανση «ερεθιστικό», αφού με ρώτησαν πρώτα αν ήμουν διατεθειμένη να ψεκάσω. Και μόνο ο ένας εξ αυτών όταν του ζήτησα λύση για τις σκνίπες αντέδρασε σαν να του έλεγα κάτι φυσιολογικό. «Ε, σκνίπες έχουμε όλοι μας» και δεν μου σύστησε τίποτα άλλο.
Πώς μπορεί να ελεγχθεί η διακίνηση των φυτοφαρμάκων;
Τα πρώτα σημαντικά βήματα έγιναν και από το 2014 με νομοθετική πράξη ξεκίνησε η ηλεκτρονική καταγραφή πώλησης φυτοφαρμάκων σε on line σύνδεση με την αρμόδια υπηρεσία του υπουργείου, ενώ τέθηκε σε εφαρμογή η ηλεκτρονική συνταγογράφηση γεωργικών φαρμάκων (στην ιστοσελίδα του υπουργείου).
Οι γεωπόνοι των καταστημάτων θα είναι κυρίως οι συνταγογράφοι. Έτσι θα μπορεί να ελεγχθεί η διακίνηση του φαρμάκου, κατά συνέπεια το είδος της δραστικής ουσίας, της ποσότητας, αλλά και σε τι είδος καλλιέργειας πρόκειται να χρησιμοποιηθεί.
Έτσι ελέγχεται ο επαγγελματίας και το γεωπονικό κατάστημα. Πράξη που μπορεί να βάλει φρένο στην πώληση και χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων που, σύμφωνα με στοιχεία του Ελληνικού Συνδέσμου Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ), «εκτιμάται ότι με το εμπόριο παράνομων και πλαστών προϊόντων υπάρχουν απώλειες στη φορολογία της τάξης των €21-30 εκατ. ετησίως σε ολόκληρη την Ευρώπη».
Για την ανάσχεση του φαινομένου, δημιουργήθηκε η γραμμή καταγγελίας (800 11 39 100) αλλά και διαφημιστικά σποτ για την ενημέρωση των καταναλωτών (http://www.esyf.gr/themata.php?s=1).
Ειδικοί που ασχολούνται με το θέμα προτείνουν ακόμη να δημιουργηθεί φάρμακο κατάλληλο για τον ερασιτέχνη τόσο σε δραστική ουσία (δηλαδή με ήπιες εγκεκριμένες ουσίες, που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στον αστικό ιστό) όσο και σε συσκευασία (να μπορεί να το χρησιμοποιεί 1 ή 2 φορές το πολύ).
Πηγές:
- http://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Georgika_Farmaka/elenxoi/syntagografish_farmakon030315.pdf
- http://www.minagric.gr/images/stories/docs/agrotis/Georgika_Farmaka/elenxoi/fek2310_B2014.pdfς
Η γνώμη του ειδικού
Μια βόμβα για το περιβάλλον
Θεωρείτε θεμιτή τη χρήση οργανοφωσφορικών ουσιών όπως ο chlorpyrifos μέσα στις πόλεις;
Ο κίνδυνος που υπάρχει από τη χρήση και την κατανάλωση των οργανοφωσφορικών ουσιών και ιδιαίτερα του chlorpyrifos είναι πολύ σοβαρός. Διότι, κατ’ αρχήν, καταλήγει στην αποχέτευση.
Από την αποχέτευση, όποιο κι αν είναι το σημείο υποδοχής, είτε είναι η θάλασσα είτε οποιοδήποτε άλλο σημείο (π.χ. ένα ποταμάκι), εκεί δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα μείωσης του οξυγόνου, με αποτέλεσμα την καταστροφή του θαλάσσιου (υδάτινου) οικοσυστήματος αλλά και το φαινόμενο του ευτροφισμού.
Επιτρέπεται να πωλούνται φάρμακα με αυτή τη δραστική ουσία για χρήση σε κήπους και βεράντες;
Σε καμιά περίπτωση, διότι το chlorpyrifos είναι αυτό καθεαυτό επιβλαβές για τον ανθρώπινο οργανισμό. Προκαλεί βλάβες στο αμυντικό σύστημα του οργανισμού, στα νεφρά και ιδιαίτερα στο συκώτι, αλλά και νευρολογικές διαταραχές.
Και παρά το γεγονός ότι είναι βιοδιασπώμενο, εν τούτοις μπορεί να παραμείνει σε μια επιφάνεια και από εκεί να έρθει σε επαφή με τον άνθρωπο.
Μήπως οι όποιες αντιδράσεις του οργανισμού έχουν σχέση με εκτεταμένη έκθεση στη δραστική ουσία;
Όχι κατ’ ανάγκη εκτεταμένη. Όποιος έρχεται σε επαφή, ακόμη και περαστικός να είναι, μπορεί να έχει σοβαρά προβλήματα αλλεργίας, κυρίως δερματικής. Αν πάλι υποφέρει από άσθμα, μπορεί να έχει αναπνευστικά προβλήματα. Και ανάλογα πάλι με τις καιρικές συνθήκες.
Αν φυσήξει άνεμος, μπορεί να το πάει και 150-250 μέτρα μακριά. Πολλοί μπορεί να έχουν εκτεθεί σε αυτή τη δραστική ουσία από τον γείτονά τους ή και από ίδια χρήση και να είχαν προβλήματα που δεν μπορούσαν να τα εξηγήσουν. Δύσκολα κάποιοι αποδίδουν ευθύνες σε ένα φυτοφάρμακο.
Πώς συμπεριφέρεται η συγκεκριμένη δραστική ουσία;
Το chlorpyrifos είναι βιοδιασπώμενο (διασπάται από τον ήλιο και τους μικροοργανισμούς που υπάρχουν στη φύση). Αλλά διασπάται μέσα σε διάστημα 15 ημερών και τα προϊόντα διασπάσεως είναι κι αυτά εξίσου τοξικά.
Επομένως, είναι ευθύνη της πολιτείας να κάνει αυστηρούς και επιτακτικούς ελέγχους ώστε αυτά τα σκευάσματα να μη χρησιμοποιούνται σε κατοικημένες περιοχές, όπως ορίζει ο νόμος. Και στα φυτώρια που χορηγούν αυτού του είδους το απαγορευμένο φυτοφάρμακο για τις αστικές περιοχές να επιβληθούν οι αντίστοιχες σοβαρές κυρώσεις. Διότι προσβάλλουν και το περιβάλλον και ιδίως την ανθρώπινη υγεία.
Ενδεδειγμένες δραστικές ουσίες οικολογικών σκευασμάτων του εμπορίου:
- Άλατα λιπαρών οξέων καλίου (για τη μελίγκρα και την ψώρα κυκλοφορούν 2-3 εμπορικά σκευάσματα στην ελληνική αγορά, για χρήση ανεξαρτήτως θερμοκρασίας περιβάλλοντος). Από τα πιο ήπια.
- Φυσικό πύρεθρο (εφαρμόζεται για μελίγκρα, ψώρα και σκνίπες, κυκλοφορούν 2-3 εμπορικά σκευάσματα στην ελληνική αγορά, για χρήση ανεξαρτήτως θερμοκρασίας περιβάλλοντος).
- Θερινοί πολτοί (κυρίως για ψώρα, αλλά ενδείκνυται ψεκασμός σε στάσιμα νερά όπου υπάρχουν κουνούπια, σκνίπες κ.λπ.).
Είναι το πιο επικίνδυνο παρασιτοκτόνο που δεν έχεις ακούσει ποτέ. Συνδέεται με καρκίνο, εγκεφαλικές βλάβες σε βρέφη και διαταραχές του νευρικού συστήματος – και βρίσκεται παντού.
Ο χλωρπυριφός είναι το πιο βρώμικο μυστικό της χημικής βιομηχανίας. Ενώ κάνει θραύση σε πωλήσεις παντού, το έχουν κρατήσει μακριά απ' το φως της δημοσιότητας. Και δεν είναι τυχαίο – αφού προέρχεται από νευροτοξίνες που εφηύραν οι Ναζί! Τώρα βρίσκεται στο φαγητό, στον αέρα και στο νερό που πίνουμε.
Αυτή τη στιγμή έχουμε μία τέλεια ευκαιρία να το απαγορέψουμε. Η Ευρώπη ετοιμάζεται να το αποσύρει, και κρίσιμες αποφάσεις πλησιάζουν σε μεγάλες αγορές όπως η Βραζιλία και οι ΗΠΑ. Βοήθησε να κερδίσουμε στην Ευρώπη και ύστερα να κινητοποιηθούμε για να πιέσουμε για την απαγόρευσή του σε όλο τον κόσμο!
Υπόγραψε τώρα και διάδωσέ το – όταν το ψήφισμα αποκτήσει δυναμική, θα συνεργαστούμε με θύματα του χλωρπυριφού για να παραδώσουμε τις φωνές μας στους αρμόδιους!
avaaz.org
