Το χαρούπι και τα «καράτια» του: Η υγιεινή «σοκολάτα»

Λίγο πολύ όλοι ξέρουμε τα χαρούπια, λίγοι εκτιμούμε όμως την καταπληκτική αυτή τροφή. Το χαρούπι (ή αλλιώς ξυλοκέρατο, στα αρχαία κεράτιον), είναι ο καρπός της χαρουπιάς  (Ceratonia siliqua), που  είναι ένα αειθαλές, αυτοφυές  δέντρο που ευδοκιμεί στις χώρες που περιβάλλουν τη Μεσόγειο  και σε όλη τη Μέση Ανατολή. 

Ceratonia siliqua

Η Κρήτη ανακαλύπτει ξανά … χαμένους θησαυρούς!

Το χαρούπι μοιάζει με τους καρπούς της φασολιάς. Όταν ωριμάζει ξεραίνεται και γίνεται σοκολατί. 

Παρόλο που σήμερα η λευκή ζάχαρη έχει κυριαρχήσει στην παρασκευή γλυκών, μέχρι και  πριν από μερικούς αιώνες  ένα από τα σημαντικότερα γλυκαντικά τροφίμων στον κόσμο ήταν η υγιεινή «σοκολάτα», που φύεται στα δέντρα αυτά. 

Αυτή η «σοκολάτα» τάϊσε  τον  Ιωάννη τον  Βαπτιστή κατά την παραμονή του στην έρημο,  τον άσωτο υιό της Καινής Διαθήκης, όταν ήταν πεινασμένος και χωρίς χρήματα, αλλά και τα στρατεύματα του Μωάμεθ. Αυτό το φρούτο έσωσε τα παιδιά  από τον υποσιτισμό κατά τον Ισπανικό εμφύλιο και βέβαια πολλούς ανθρώπους στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. 

Το χαρούπι είναι γνωστό για τις φαρμακευτικές ιδιότητές του. Αναφορές σε ιατρικά περιοδικά στη δεκαετία του 1950 έδειξαν ότι χαρουπάλευρο αναμεμειγμένο στο  γάλα θα μπορούσε να βοηθήσει τα νήπια να αφομοιώσουν  τα γεύματά τους, σταματώντας τη διάρροια. Σύμφωνα με μια μελέτη που αναφέρθηκε στην καναδική Medical Association Journal, από 230 βρέφη με διάρροια, μόνο τρία δεν θεραπεύτηκαν με την προσθήκη σκόνης χαρουπιού στην διατροφή τους. Το χαρούπι χρησιμοποιείται επίσης για τη θεραπεία και την πρόληψη της διάρροιας στα ζώα, και για την πρόληψη και τη θεραπεία της δυσεντερίας στους ανθρώπους. Οι ουσίες πηκτίνη και λιγνίνη που περιέχονται στα χαρούπια όχι μόνο ρυθμίζουν την πέψη, αλλά έχουν τη δυνατότητα να αδρανοποιούν και μεταφέρουν με ασφάλεια έξω από το σώμα βλαβερά στοιχεία (ακόμα και ραδιενεργά σωματίδια).

Απ΄όσο ξέρω στην Ελλάδα κανείς δεν τα εκμεταλλεύεται, παρόλο που η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδοτεί την καλλιέργειά τους. 

Στην Ιταλία υπάρχουν επίσης πολύ μεγάλες εκτάσεις με χαρουπιές, αλλά εκεί τα  χαρούπια δίνουν την πρώτη ύλη για την παρασκευή ενεργού άνθρακα, που χρησιμοποιείται σαν υλικό φίλτρανσης τοξικών και άλλων οργανικών ουσιών.
 

Και κάτι με ιστορικό ενδιαφέρον:  

οι σπόροι των χαρουπιών, λόγω του αξιοσημείωτα σταθερού βάρους τους, χρησιμοποιούνταν από την αρχαιότητα σαν μονάδα μέτρησης βάρους για το χρυσό και τους πολύτιμους λίθους. 

Έτσι, από την αρχαία ονομασία κεράτιον, προέκυψε και το γνωστό μας καράτι.

Το χαρούπι τρώγεται ευχάριστα ωμό, όντας γλυκό, αρωματικό και τραγανό. Το χαρουπάλευρο  παράγεται από μια διαδικασία ξήρανσης, άλεσης, καθώς και ψήσιμου των  λοβών αφού αφαιρεθούν οι σπόροι. Το αλεύρι που προκύπτει προσφέρεται για μια σειρά χρήσεων για όσους  έχουν (ξανα)ανακαλύψει τα μυστικά του χαρουπιού. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε  κάθε φορά που μια συνταγή απαιτεί σοκολάτα ή κακάο. Για να αντικαταστήσετε το κακάο, απλά χρησιμοποιήστε την ίδια ποσότητα χαρουπάλευρου.
 

 Το χαρουπάλευρο  περιέχει  περίπου 50% φυσικά ζάχαρα οπότε  μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί για ζάχαρη σε όλα σχεδόν τα προϊόντα άρτου και ζαχαροπλαστικής. Φυσικά, η χρήση χαρουπάλευρου  θα έχει ως αποτέλεσμα τα  τρόφιμα να πάρουν χρώμα καφέ -σοκολατί και   γεύση που μοιάζει με τη  σοκολάτα. Αν δεν θέλετε τη γεύση αυτή, μπορείτε να δοκιμάσετε την ανάμειξη διαφόρων ποσοτήτων χαρουπάλευρου με μέλι για να βρείτε το μίγμα που σας ταιριάζει καλύτερα. Συνήθως τα χαρούπια χρησιμοποιούνται  σαν υποκατάστατο σοκολάτας, αλλά το χαρούπι  έχει τη δική του μοναδική γεύση και είναι  πολύ  ωραίο  για ροφήματα, μπάρες με ξηρούς καρπούς, προϊόντα άρτου, ακόμη και ανακατεμένο με μαγειρεμένα φασόλια και σάλτσες μπάρμπεκιου. Τα χαρούπια είναι τόσο διαφορετικά θρεπτικά και χημικά από τη σοκολάτα που οι άνθρωποι με αλλεργία στη σοκολάτα μπορούν να απολαύσουν γλυκά με χαρούπι. Τα χαρούπια είναι μια απίστευτα πλούσια πηγή τροφής, και είναι ίσως το ιδανικό «τρόφιμο επιβίωσης», δεδομένου ότι διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν απαιτεί ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης και μπορεί να καταναλωθεί χωρίς  προετοιμασίες. Είναι πλούσια σε ασβέστιο, μια και περιέχουν 350 mg  ανά 100 gr. Συγκριτικά, το γάλα - που συχνά θεωρείται ως μια εξαιρετική πηγή ασβεστίου - περιέχει μόνο 120 έως 130 mg ασβεστίου ανά 100 gr, κι αυτά όχι καλά αφομοιώσιμα στην  περίπτωση του παστεριωμένου αγελαδινού γάλακτος. Επιπλέον, τα χαρούπια  δεν περιέχουν οξαλικό οξύ, όπως η σοκολάτα, το  οποίο τείνει να μειώνει  την ικανότητα του σώματος να αφομοιώσει το ασβέστιο. Τα χαρούπια περιέχουν  περίπου 4% πρωτεΐνη και 76% υδατάνθρακες. Αν και είναι πολύ γλυκά, περιέχουν 60% λιγότερες θερμίδες από τη σοκολάτα. Επιπλέον, περιέχουν σημαντικές ποσότητες φωσφόρου (81 mg ανά 100 gr), και άφθονο κάλιο (800 mg ανά 100 gr). Επίσης  περιέχουν μικρές ποσότητες νατρίου και σιδήρου, και είναι πλούσια σε βιταμίνη Α, βιταμίνες Β και πολλά άλλα μέταλλα.

Το χαρουπάλευρο είναι  διαθέσιμο σε κάποια σούπερ μάρκετ και καταστήματα υγιεινής διατροφής. Διαβάστε όμως τη συσκευασία γιατί αν και το καθαρό   είναι το πιο υγιεινό, συχνά προστίθενται και άλλα συστατικά  όπως η σοκολάτα, η ζάχαρη και το κακάο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό για αλλεργικά άτομα να γνωρίζουν ότι το  χαρουπάλευρο που αγοράζουν είναι καθαρό. Περιέχει μόνο ίχνη θεοβρωμίνης, της δραστικής διεγερτικής ουσίας που βρίσκεται  στη σοκολάτα και το κακάο. Στα  ίδια καταστήματα μπορείτε να βρείτε επίσης και χαρουπόμελο. Χαρούπια ολόκληρα και ωμά μπορείτε να αγοράσετε στην αγορά (έχει σίγουρα στην Ευριπίδου) ή να μαζέψετε το καλοκαίρι σε όλη τη Νότια Ελλάδα και την Κρήτη. Εγώ έκανα τις ετήσιες προμήθειές μου στα Πούληθρα του Λεωνιδίου, κι έχω όλη τη χρονιά ένα νόστιμο, φυσικό και γλυκό σνακ.
 

ippokrates-ygeia-diatrofi